Вождь на стероідах

На Словакії вже маєме по парламентных выборах. Презідентка повірила, подля неписаной традіції, як першого зоставліньом влады председу Smer-SD Роберта Фіца, кедьже якраз тота партія выграла. Не знаме, ці ся Фіцови подарить выїднати коаліцію, мать на то два тыждні. Но дакотры факты знаме уж днесь.

Самособов, хотів бы єм гражданам Словацькой републікы поґратуловати, же з парламенту своїм голосованьом вышмарили фашістів, і хочу мати, же їх уж до парламенту не вернуть. А теперь подьме на менше милы факты.

Єдным з такых фактів є, же уж по другый раз не дістала ся жадна мадярьска, або мадярьско-меншынова партія, котра бы репрезентовала інтересы народностных меншыны, до парламенту. Словакія має сістему выборів яку має, а представителі высше спомянутых партій в парламенті были много раз єдинов силов, котра могла протиснути пожадавкы, котры передкладали меншыны.

То, же просаджованя народностных інтересів є на Словакії омного тяжше без парламентного клубу, котрый за них знать забойовати прямо в Народній раді, сьме виділи уж в попереднім три і піврічнім періоді, коли влада наперек тому, же обовязала ся у своїм проґрамовім выголошіню прияти закон о поставліню народностных меншын, наконець цілому закону дала стоп. А проти того рішіня ани не мав хто і як через владу і парламент ородовати.

Але ани тото іщі не є тот найгіршый факт, котрый принесли резултаты парламентных выборів односно народностных меншын. Найвекшу проблему виджу в особі самого Роберта Фіца.

Кедь выхабиме нераз остро заміряны крокы проти мадярьской меншыны, на котры собі теперь якось Віктор Орбан не споминать, наприклад закон о двоїтім гражданстві, котрый прияла перша Фіцова влада, а за котрый заголосовали і опозічны депутаты, пак подьме наприклад до року 2013.

Роберт Фіцо мав втогды іщі тварь европского політіка, соціалного демократа, но уж втогды єм звертав увагу на його небезпечны высловы, котры дакус веце розкрывають його характер. В тім році Матиця словацька святковала округлый юбілей свого основаня, а Роберт Фіцо на святочній громаді бісідовав о меншынах, котры лем натігають рукы, все дашто хотять, але обовязкы якбы не мали жадны.

Перешло десять років, меджі тым на Словакії одбыло ся много переломных дій, а Роберт Фіцо, котрый быв у 2018-ім році примушеный абдіковати, а пак і програв выборы в році 2020, згрубнув як порядный шмірґель.

Роберт Фіцо на святочній громаді бісідовав о меншынах, котры лем натігають рукы, все дашто хотять, але обовязкы якбы не мали жадны.

Докінця боронив єдного із втогдышніх фашістічных посланців, котрый мав на шыї карный процес за высловы проти Ромів, кедь ся ку кавзі высловив, же не знать, чом го рішыть поліція, кедь лем повів то, што собі думать векшына. А могли бы сьме продовжовати. Його словник днесь вже не має в многых припадах далеко од екстремістів, котрых ся теперь подарило выгнати з парламенту.

Тяжко повісти, ці тот куртый документ, што мала партія Smer-SD публікованый перед выборами, быв проґрам, але бавме ся о нім так. В проґрамі довгы рокы міцьной, докінця найміцьнішой партії, о меншыны ани не закопли. Аж на єден припад. Партія Роберта Фіца бы хотіла зробити „інвентуру“ народностных школ, жебы забезпечіти навчаня по словацькы каждому гражданови Словацькой републікы.

Гей, народностне школство досправды потребує інвентуру, але в опачнім ґарде. Жебы членам народностных меншын было забезпечене конштітуційов і меджінародныма договорами ґарантоване право здобывати освіту у своїм материньскім языку.

Інтересным фактом є, же аж на пару вынятків Роберт Фіцо выграв у вшыткых окресах Словакії. Докінця і в тых мадярьскых. Видиме, же вдяка неспособности і аматерізму попередньой політічной репрезентації уж і там выграли „хлібовы“ темы, котры репрезентовав Роберт Фіцо, без огляду на то, што днесь Робетрт Фіцо репрезентує.

Самособов, язык по выборах звыкне быти все мягшый як перед выборами. А так само є фактом, же Фіцо мусить найти коаліцію, і якраз коалічны партії можуть быти тов гамов, жебы ся машына проти народностных меншын не спустила з верьшку повнов скоростьов.

Но фактом є і то, же Фіцо, котрый все быв і хотів быти вождь, є з многых внутрішньополітічных причін днесь вождь на стероідах. І кедь собі возьмеме уж лем спомянуты приклады, меншыны можуть быти реално знепокоєны.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Pixabax.com.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА