Велике пересельованя народа

Все то в медіях вызерать так сімпатічно. Словацька влада прийде до даякого реґіону в рамках выїздового засіданя влады, обговорять ся проблемы в реґіоні, порозділюють ся грошы. Одказ є ясный: Ходиме меджі вас і думаме на вас. Но кедь ся чоловік посмотрить на детайлы, увидить лем кампань плачену із державного бюджету.

Перед часом так влада засідала в Меджілабірцях. Тот тыждень у Свіднику. Меджілабірці суть окрес із найвекшов кількостьов Русинів за остатнім переписом населіня, коло 60 процент, Свідник має так само в окресі много русиньскых сел і саме місто выникло із двох русиньскых сел – Вышнього і Нижнього Свідника. Як єден, так і другый окрес десяткы років терплять высоков безробітностьов, кедже фабрикы із минулого режіма перестали існовати і жадного нового інвестора жадна словацька влада до русиньскых реґіонів не знала притягнути. Покля є днесь цілословацька безробітность на уровни під 5,5 процента, у Свіднику є то коло 12 процент. І як раз тоты чісла свідчать о тім, же выїздовы засіданя суть барз дорога кампань, но не рішіня проблемів у реґіонах, де жыють Русины.

Влада у Свіднику роздала 1,25 міліона евр. Премєр Пеллеґріні дав 5 тісяч евр і про наш ансамбель Маковіця. Похвалив го як добрі діє, як выховлює дітей ку традіціям, і він собі то барз цінить. Но премєр бы ся мав сам себе позвідати, ці о такых 15 років іщі обще даякы діти будуть у Свіднику, або тото місто буде вызерати подобно, як уж теперь дакотры нашы села, де молодого чоловіка памятають може так, як і сотворіня світа.

Сам премєр в рамках пресконференції говорив, же одколи зачали ся повнити акчны планы про нейменше розвинуты окресы, котрыма суть в рамках Словакії дякуючі братіславскому неінтересу і русиньскы окресы, подарило ся в окресі Свідник вытворити 638 робочіх місць. Притім окрес має понад 32 тісяч жытелів і моментално ся безробітность тримле на 12-ох процентах. Чісло 1418 робочіх місць бы влада хотіла досягнути до року 2020. Лемже, то не може прийти жадна кріза і мусять быти інвесторы, котры там штось будуть хотіти одкрыти. А кедь ся то і подарить, і покля кріза не буде, потім треба раховати з тым, же і кедь знижыть ся безробітность у Свіднику, якбач і на цілій Словакії буде низша як теперь, і так Свідник іщі все буде окресом зо середнім чіслом безробітности высшым, як будьде напрямом на запад. Вопросом так само є, хто довтогды буде у Свіднику чекати за роботов.

Же влада робить веце кампань, як досправдовы сістематічны рішіня, є шумні видіти і на высловах премєра у Свіднику односно дотації про нового інвестора, з котров ся похвалив. З радостьов домашнім оголосив, же влада роздумує підпорити кітайского інвестора, котрый выраблять куфры, сумов 430 тісяч евр. Інвестор вытворить 30, словом тридцять робочіх місць. О кілько ся знижыть безробітность? І як довго буде з такыма інвесторами тырвати наповніня холем того чісла 1418 робочіх місць? І кілько то буде стояти державу – значіть вшыткых, што платять дані, грошей, кедь інвесторови, котрый дасть роботу трьом десяткам, ся заспонзорує майже пів міліона до пріватного бізнісу?

Як до Свідника, так до Меджілаборець, але і обще до Пряшівского краю треба притягнути великых інвесторів, не людей, котры дають роботу може менше людям, як велика пекарня. Іншак тоты куфры, выроблены у Свіднику, будуть служыти лем на єдно, жебы ся спаковати Русинам і одыйти зо свого реґіону за роботов. А може ся вже ниґда не вернуть.

Перешли сьме до другой половины періоду меджі двома переписами населіня. Штораз веце буде треба задумовати ся над тым, што і як далше робити, жебы нашы чісла в далшім переписі не ішли долов, а піднимали ся. Днесь на Словакії стоїме і перед вопросом, ці буде перепис проходити так як дотеперь, або ся схвалить нова методіка, з двома народностями, методіка, котра ся не звідать на материньскый язык, лем на язык дітинства або найвеце хоснованый. Така методіка, покля перейде, може вести ку хаосу і покля на то не звернеме увагу в кампані і не поясниме людям, як треба выповнити документы, може то чіслу народности і чіслу носителів материнського русиньского языка пошкодити. Но тото вшытко є іщі вопросом, хоць короткой, но будучности, бо методіку будеме знати аж кінцьом рока. Будучностьов є і реалне чісло, кілько нас в році 2021 буде. Но єдно є якбач стопроцентно потверджене уж теперь.

І покля обгаїме свої чісла, дав бы Бог, жебы были высшы, якбач будеме свідками великого пересельованя народа. Мапа Русинів буде перерисована. Уж теперь знаме, же люди одходять до міст на западній Словакії, бо ту роботы не є, і то є тот ліпшый припад, бо многы одышли за граніці. І покля не хочеме цалком прийти о свою історічну мапу – о свій історічный реґіон, потім нам не поможе кампань, в котрій ся роздавають міліоны на почеканя, а сістемовы рішіня. Но бою ся, же велике пересельованя народа є уж так розбігнуте, же на такы рішіня є дакус пізно. І бодай бы єм не мав правду.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Wikipedia.

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА