В Старій Любовні одбыв ся юбілейный 15-ый Сейм Русиньской оброды на Словеньску

В неділю 19-го мая 2024-го року зышли ся в Старій Любовні делеґаты і гості на юбілейнім 15-ім Сеймі Русиньской оброды на Словеньску (РОС), найстаршой пореволучной орґанізації Русинів на теріторії Словацькой републікы.

Орґанізація волила на сеймі свої орґаны на далшый функчный трирічный період. Окрім того рішыли ся і зміны а доповніня Станов РОС, з тым цільом, жебы опрґанізація могла флексібілніше фунґовати з оглядом на новы условії, в котрых жыєме.

Святочне одкрытя сейму

Сейм святочно одкрыв ся словацьков і русиньсков гімнов, котры одспівав оперный співак і педаґоґ Здено Віслоцькый із Літмановой. По нім русиньскый фолклор одпрезентовали співачкы з Дівоцькой співацькой ґрупы Вінок із Шарішского Ястрабя.

По музичнім одкрытю вже слово перевзяв председа Русиньской оброды на Словеньску – Мартін Караш, котрый привітав делеґатів сейму, як і честных гостів, а так само до презідії засіданя покликав выбратых членів РОС.

За столом презідії сейму окрім председы Караша сиділи членове Выконного выбору Петро Микула і Володимір Противняк, далше Петро Медвідь за редакцію НН інфо Русин, офіціалного пресового орґану РОС, Вєра Юрічова і Мірон Крайковіч за Дозорну раду.

Запрошіня на сейм як честны гості прияли предностка Окресного уряду в Старій Любовні – Катарина Томкова, посланець Народной рады Словацькой републікы за партію Smer-SD – Петро Сокол, директорка Словацького народного музея – Музея русиньской културы в Пряшові – Люба Кральова, директорка Основной школы на Коменьского уліці в Старій Любовні – Алжбета Хамілова, ведуча Одділіня школства, културы, шпорту і молодежи Містьского уряду в Старій Любовні – Ева Колларова, за Общество святого Йоана Крестителя – отець Франтішек Крайняк, председа Округого стола Русинів Словакії – Петро Штефаняк, председа орґанізації молоды.Русины – Марек Гребік, председа Рады русиньскых реґіонів – Мірослав Бобер, староста села Камюнка – Юрій Єдинак,  але і далшы.

Креованя орґанів сейму і рекапітулація діятельности

По привітаню участників 15-го Сейму Русиньской оброды на Словеньску член Выконного выбору РОС Володимір Противняк передложыв на схваліня проґрам сейму, а так само собі делеґаты зволили членів окремых комісій – мандатовой, пропозіційной і волебоной, як і записователя а овірителів запису.

До мандатовой комісії были выбраты Михал Дробняк, Мірослав Кереканіч і Владимір Шандала. Волебна комісія робила в складі Владимір Бейда, Ян Голодняк і Гелена Діцьова. В пропозіційній комісії были членами Володимір Противняк, Павел Ковач і Мілан Щіґуліньскый. Записовательом быв выбратый Мірон Крайковіч, і за овірителів делеґаты схвалили Штефана Шалапа і Миколая Коневала.

Пак вже председа РОС прочітав Справу Выконного выбору о діятельности орґанізації од посліднього Сейму РОС. Спомянути были вшыткы актівности, котры орґанізація зреалізовала. Меджі нима мож выбрати великы проєкты, якыма суть выдаваня ґазеты НН інфо Русин, конкурз декламації Духновічів Пряшів, обновліня музичного конкурзу Співы мого роду, шторічне орґанізованя святковань Дня Русинів Словакії, фестівалу На фіґлярьску ноту і далшы.

Так само Караш бісідовав о подіях, котры почали ся робити як новы в данім періоді, і нашли собі своє місце в календарі русиньскых подій, і орґанізація в тім хоче продовжати. Меджі такы актівности належыть наприклад проєкт МО РОС в Меджілабірцях з назвов Стежками русиньскых предків, котрый є про школярів, якы ходять на русиньскый язык, або Народный выступ на град Маковіця.

Спомянули ся так само книжкы ці музичны албумы, котры ся РОС подарило в данім періоді выдати, але і далшы актівности, котры орґанізація робила сама або у співпораці з далшыма орґанізаціями, припадно самосправами.

Председа Караш як єдну із ключовых актівностей в тім періоді означів то, же РОС залучіла ся до співпраці з далшыма орґанізаціями під Округлым столом Русинів Словакії, кедь реалізовала ся кампань ку Списованю жытелів у 2021-ім році.

Підкреслила ся і співпраца з радіовым і телевізным высыланьом в рамках Радія і телевізії Словакії, радіом русин ФМ, і далшыма реґіоналныма а народностныма медіями. Караш припомянув і то, же в данім періоді представителі РОС мали контакт і з політічныма представителями, абсолвовали з нима стрічі, жебы рішыти русиньску проблематіку, або же і представителі РОС были запрошены на такы події, яков было наприклад привітаня Папы римского Франціска в Братіславі.

В рекапітулації было сконштатоване і то, же період проходив часточно в часі пандемічных обмеджінь, і так ся дакотры актівности не подарило зреалізовати з обєктівных причін. РОС так само, як основаючій член Світового конґресу Русинів, брала участь в данім періоді на засіданях конґресу в Криниці а Новім Саді.

Меджі актівностями, котры членове РОС в остатнім періоді реалізовали, была і гуманітарна поміч про біженців із Україны по зачатку повноформатовой войны у 2022-ім році.

Председа РОС в рамках рекапітулації окремо подяковав бывшому уповномоченому влады Словацькой републікы про народностны меншыны Ласлови Буковскому, з котрым была коректна співпраца при рішіню народностных, в тім чіслі русиньскых проблем. Припомянув, же в посліднім періоді дістали сьме підпору і од презіденткы Словацькой републікы Зузаны Чапутовой, котра, окрім іншого, Русинів реґуларно поздоровляла на День Русинів Словакії, але і од іншых політіків.

На кінцю Караш подяковав і партнерскым орґанізаціям в іншых державах як Польща, Україна, Мадярьско, Румунія, з котрыма так само реалізовали ся в остатнім часі многы події.

Приговорили ся гості. РОС передала памятны плакеты

Пак вже наслідовали приговоры гостів. Як першый участників 15-го сейму Русиньской оброды на Словеньску поздоровив посланець парламенту Петро Сокол, котрый, на потішіня участных, приговорив ся по русиньскы.

Дале сейм поздоровили Петро Штефаняк, Люба Кральова, отець Франтішек Крайняк, Юрій Єдинак, Ева Колларова, котра на сеймі была а поздоровліня передала і за пріматора міста Стара Любовня Любоша Томка, якый не міг вязти участь, Марек Гребік і Мірослав Бобер.

У вшыткых приговорах было чути решпект ку роботі РОС, подяку за вшытко тото, што од свого основаня орґанізація зреалізовала, і волю далше розвивати співпрацу. На тіснішу співпрацу вызвав і председа Округлого стола Русинів Словакії Петро Штефаняк.

По приговорах председа Караш на основі рішіня Выконного выбору РОС передав памятны плакеты – подякованя за співпрацу. Плакеты передавали ся з нагоды юбілейного сейму, але так само при нагоді, же РОС почас пандемії святковала 30 років свого існованя, і не была можность таку святочну подію втогды зорґанізовати.

Плакеты были переданы Любовняньскому музею в Старій Любовні, Місту Стара Любовня, телевізній редакції Народностно-етнічного высыланя Радія і телевізії Словакії, русиньскій редакції радіового Народностно-етнічного высыланя Радія і телевізії Словакії, Основній школі на Коменьского уліці в Старій Любовні, Округлому столу Русинів Словакії, Піддукляньскій біблотеці у Свіднику, селу Камюнка, Раді русиньскых реґіонів, Шарішскому музею в Бардейові, Окресній бібліотеці Давіда Ґутґесела в Бардейові, Фундації деревяна церьковця Габура, СНМ – Музею русиньской културы в Пряшові, орґанізації Лабірьскы Русины, Піддукляньскому освітньому центру у Свіднику, Обществу святого Йоана Крестителя, радію русин ФМ, селу Біловежа, орґанізації молоды.Русины, Фолклорному колектіву Хемлон і Вігорлатьскому музею в Гуменнім.

Ішло о партнерскы орґанізації ці самосправы. Як повів председа РОС Караш, орґанізація іщі при далшых принагодах буде плакеты передавати особам, котры мають заслугы на роботі РОС і русиньского руху.

Робоча часть сейму

По першій части і перерві наслідовала робоча часть сейму, на котрій брали участь уж лем делеґаты. Тоту часть вів Володимір Противняк.

Першым пунктом той части была Справа Дозорной рады РОС о господаріню РОС од посліднього сейму. Справу прочітала председкыня Дозорной рады Вєра Юрічова. РОС господарить в плусовых чіслах, а найвеце фінанцій на реалізацію своїх актівностей має з Фонду на підпору културы народностных меншын.

По економічній рекапітулації слово дістала мандатова комісія, котра сконштатовала, же із 34 запрошеных делеґатів є присутных 33, і так є сейм узнесіня способный. По тій інформації делеґаты мали можливость діскутовати.

В діскусії выступили Володимір Противняк, Мірослав Кереканіч, Мартін Караш, Петро Микула, Ян Голодняк і Миколай Коневал. Делеґаты в діскусії презентовали роботу своїх містных орґанізацій, але так само пропоновали, што бы в далшім періоді могла орґанізація зліпшыти або выужыти у своїх контактах.

Зміны і доповніня Станов РОС

По діскусії председа РОС Мартін Караш представив пропозіції на зміну і доповніня Станов РОС. Послідня технічна зміна была в році 2016. Делеґаты по выслуханю пропозіцій зміны і доповніня схвалили.

Подля новых станов по Сеймі РОС, як найвысшого орґану, небуде другым найвысшім выконным орґаном Коордіначный выбор але Выконный выбор. Орґанізація тым хоче забезпечіти векшу флексібіліту ряджіня, кедьже Коордіначный выбор, де мають представителів вшыткы містны орґанізації, было проблематічне скликовати. Коордіначному выбору наперек тому зістали дакотры важны компетенції, котры мав і дотеперь, а окрім того має служыти як платформа на комунікацію, їднаня, презентації.

Выконный выбор по новому не буде мати 8 членів але 17. По двох членах з каждой области. З тым є повязана і далша зміна. Окрім того, же основнов єдиніцьов зіставать містна орґанізація, новыма становами выникнуть областны орґанізації, котры можуть капчати веце окресів, а так само выникнуть областны рады. То будуть основны єдиніці в рамках реґіонів – областей. Область ся адмініструє сама.

Новы становы запровадили і функцію секретаря РОС як выконного робітника орґанізації, а честне членство в РОС.

Караш знова потвердженый у функції

По схваліню змін Станов РОС делеґатам были предсатавлены кандідаты до орґанів на далшый трирічный функчный період. По тім наслідовало голосованя.

До нового, посилненого компетенціями, Выконного выбору РОС были зволены тоты членове: за область Снина – Собранці Власта Оцетникова і Беата Пітельова; за область Меджілабірці Володимір Противняк і Емілія Ґубова; за область Гуменне Мірослав Кереканіч і Штефан Шалап; за область Свідник Владимір Шандала і Ян Голодняк, за область Бардейов Петро Микула і Мартіна Стеранкова, за область Стара Любовня Мартін Караш і Михал Дробняк, за область Пряшів – Сабінів – Левоча Маріянна Железна і Іґор Латта, за область Кошыці – Братіслава (Спішска Нова Вес, Рожнява) Владимір Волчко і Петро Мацко.

Склад Дозорной рады РОС в слідуючім періоді будть творити Вєра Юрічова, Гелена Діцьова, Михал Тич, Владимір Бейда і Мірон Крайковіч.

На председу РОС кандідовав лем Мартін Караш, котрый єднако як і далшы орґаны РОС быв зволеный єдномысельно.

Проґрамовы пропозіції

15-ый Сейм Русиньской оброды на Словеньску закінчів ся приятьом Проґрамовых пропозіцій і цілів РОС на рокы 2024 – 2034, а приятьом узнесіня.

До проґрамовых пропозіцій і цілів дістали ся темы: проблематіка языка – навчаня языка але і історії а звыкыв на школах; професіоналізація роботы русиньского руху; сістема підпоры державы про народностны меншыны; міґрація до міст і рішіня з тым повязаных проблем; рішіня все тырваючой проблемы хоснованя терміну „Русин-Українець“ і з тым повязаных діл; рішіня церьковных вопросів; меджінародна співпраца.

Тоты темы має далше обробити Выконны выбор РОС з тым, же ся будуть конзултовати з фаховцями на даны области.

По приятю узнесіня іщі раз ведучій робочой части Володимір Противняк подяковав председови РОС, містным орґанізаціям, функіцонарям, селам і містам, делеґатам і орґанізаторам сейму за актівный приступ в роботі РОС і русиньского руху обще.