Умер Андрій Бандура. Вызначный стоматолоґ – Русин

В суботу 20. септембра 2014 р. траґічно у віку 86 років загынув МУДр. Андрій Бандура, к.н., вызначный словацькый стоматолоґ русиньского походжіня. Андрій Бандура быв оціньованым фаховцьом дома і за граніцями.

Народив ся Андрій Бандура 21. юнія 1928 р. в русиньскім селі Нижня Яблінка в окресі Снина. В септембрі 1945 р., значіть по войні, наступив як 17 річный штудент до „Русской учительской академии“ в Пряшові, котру втогды вів директор Др. Штефан Ґойдіч. По успішнім закінчіню школы наступив учіти до русиньской (русской) школы в селі Гавай, окрес Меджілабірці. Довго там але не зістав. По році быв покликаный до основной воєньской службы і учітельовати ся уж не вернув. По закінчіню воєньской службы зачав штудовати на лікарьскій факулті. Хотів быти лікарьом – інтерністом, но на тот фах требало мати „знакомства“, што молодый штудент із русиньского села не мав. Быв радый, же го взяли на втогды непополарну стоматолоґію. Тото його „нещастя“ ся але вказало як велике щастя про нього і про цілый стоматоліґічный фах в бывшім Ческословеньску і у світі.

По школі не перестав штудовати. Так, як колись на учітельскій семінарії в Пряшові на інтернаті до ночі учів ся педаґоґіку ці псіхолоґію, жебы добрі обстав перед директором Др. Штефаном Ґойдічом, теперь як лікарь не штудовав дале зато, жебы перед дакым „добрі обстав“, але гнала го допереду туга помочі людям і дати одповіді на многы втогды незодповіданы вопросы в стоматолоґії. В научній роботі пришов на новы методы і обявы. Научны досліджіня і медоты на котрых працовав реалізовав такой в практічній роботі. Довгы рокы быв прімаром стоматолоґічного одділіня в Пряшові, де аж до смерти жыв, а вдяка ньому в тім місті была, як в єдинім місті на Словеньску в тім часі, заснована зубна амбуланція про діти передшкольского віку.

Його роботу виділи і высшы державны і фаховы орґаны. Кідь в 70-тых роках 20-го столітя пришла до Ческословеньска жадость із Тунісу, жебы їм держава помогла з фаховцями, котры бы молги орґанізовати їх стоматолоґічны службы, Андрій Бандура быв міджі першыма, котрый быв до Тунісу загнаный. Пару років рішав їх проблемы в ненайліпшых здравотных условіях. Фаховы скушености зберав і в Споєных Штатах Америкы. Його знакомства з америцькыма лікарями і научныма робітниками з нього зробили выглядаваного фаховця і быв все покликаный на різны стоматолоґічны конґресы, конференції ітд. по цілім світі.

Теоретічны научны роботы і досліджіня МУДр. А. Бандуры, к.н. і їх аплікація в практічнім жывоті были так высоко цінены, же здобыти тітул кандідата наук не было про нього проблемом. Быв членом Коморы зубных лікарів Словеньска і многых іншых стоматолоґічных орґанізацій нелем на Словеньску, но і за граніцями. По одході до пензії іщі довгы рокы робив як приватный стоматолоґ.

По 1989 році Андрій Бандура в Пряшові часто брав участь і на културнім жывоті Русинів. Быв частым участником семінарів, котры робить Інштітут русиньского языка Пряшівской універзіты в Пряшові, семінарів орґанізованых Културно-освітнім обществом Александра Духновіча в Пряшові, ці подій, котры приготовлює Музей русиньской културы в Пряшові. Сам быв членом Руського клубу 1923.

В 2010. році быв нагородженый міністром здравотницьтва Словацькой републікы Іваном Угляриком честным тітулом „Особность словацького зубного лікарьства“. Андрій Бандура быв єден із тых, котры суть про нас прикладом, же і абсолвенты русиньского школства можуть быти успішны і оціньованы напрік тому, же не штудовали основну ці середню школу словацьку.

Остатнє прощаня одбуде ся дня 24. септембра 2014 р. о 13.00 год. на Містьскім цінтері в Пряшові. Вічная память!

Петро Медвідь

(В статі были схоснованы факты зо статі Інж. Івана Фрицького: Честный тітул – Русинови)

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА