Тіньовый театер

Нелоґічность того, жебы довєдна в Польщі рішыли за Русинів – Лемків орґанізації, котры ясно голосять ся к окремому русиньскому народу зо своїм языком, історійов і културов а орґанізації, котры лем на Русинах паразітують і сами ся чують быти голузков україньского народа, не была якбач іщі ниґда так насервірована на золотім підносі, як тому є теперь. Хоць принесла смутный резултат, за котрый ся мож ганьбыти, розоблекла орґанізації з лах і мы можеме видіти, хто собі рано облікать жовто-сині „ґачі“.

Повічме собі основны факты. На єднім боці в цілій епізоді стоїть зо сполочной народностной комісії свіжо одкликана Олена Дуць-Файфер. Поетка, літературознатель, педаґоґ і културна діятелька. Абсолвентка Яґелоньской універзіты в Кракові, котра здобыла освіту зо славяньской філолоґії, псіхолоґії, історії уменя і выходославяньскых літератур. У вшыткых дісціплінах публіковала темы, котры были повязаны з Русинами – Лемками. Докторьску роботу написала на тему лемківской літературы в другій половині 19. і на зачатку 20. столітя. Стояла при возроджіню Русинів в Польщі у 80-тых роках, орґанізовала першы фестівалы, є авторков першой двоязычной польско-русиньской збіркы модерністічной поезії, і кідь то робила, многы ани не знали, же якыйсь русиньскый язык досправды є. Як габілітованый доктор учіть русиньскый язык і выховлює новых педаґоґів на універзіті в Кракові, в одборі, котрый сама засновала. Членка Польской академії наук.

На другім боці стоїть пан Стефан Гладык. Властно го якбач треба писати Гладик. Председа проукраїньской орґанізації „Об’єднання лемків“. Властно не знам, котры його величезны заслугы бы єм ту мав выраховати. Єдно але треба спомянути істо. Його камарат з орґанізації зохабив ся чути, є з того запис, і є то нездолательный верьх карьєры міджі Лемками, же навчаня лемківского языка, то є нова Акція Вісла. Другый славный быв недавный вырок самого пана Стефана, таксамо повязаный з навчаниом лемківского языка, котре му якбач не дасть спати. І то, же русиньскій філолоґії, точно тій, де учіть Олена Дуць-Файфер, треба взяти грошы. І дати їх веце церьковній, як досправды народностній орґанізації, підкреслюю, же іде о пінязі на розвиток народностной меншыны, а нє реліґії. Пан Стефан ся втогды оганяв тым, же заступує 9 лемківскых орґанізацій, значіть векшость. Приголосити ся к тому, же кого в тій войні властно „об’єднала“ голова „Об’єднання“, ся але і напрік тиску радіа лем.фм, никому якось не хотіло.

А теперь пришла найновша новота. Олена Дуць-Файфер была одкликана лемківскыма орґанізаціями – значіть векшостьов тых орґанізацій, зо сполочной комісії. Ні, не думам собі, же суть люди незамінны. Не іде о то, же там до смерти мусить быти лем єден чоловік. Але о прінціп. Же векшость русиньскых орґанізацій, а повічме собі, же тота сама, котру мав Стефан Гладык заступати на стрічі з міністром, не підтримле свого чоловіка, котрый досправды діє про Русинів – Лемків, але прийме позіцію україньской пятой колоны в середовиску Русинів і так власно підтримуть кантріня той решты Лемків, котра по вшыткых катастрофах, якы чекали Лемків по другій світовiй войні, іщі зістала. А самособов, дістати ясну одповідь і признаня, хто голосовав за одкликаня, буде якбач проблем.

Проблем але не є знати то, хто з орґанізацій з проукраїньсков орґанізаційов не колаборовав. Векшость лемківскых орґанізацій під веджіньом талентованого режісера Стефана Гладыка засновала театер, з котрым в остатнім часі одограли першы дві премєры. Є то тіньовый театер. Не роблять го з любви к японьскій културі, але зато, же выйти на сцену і вказати своє уменя ся їм даяк не хоче. Лем жебы не было видіти лице акторів, бо таку ґураж іщі не мають. Навеце, є то приємніше в тім, же не треба носити костімы, жебы роль была віроятна. І так одшмарили вшыткы лахы і зістали лем в жовто-синіх ґачах. Конечно ся могли уволнити з лах, котры про них были малы. Але зробили єдну важну хыбу. Поставили ся на плану сторону плахты. Позерачі так не увиділи тіньове представліня, але лем їх голоту. А то є іщі гірше, як кібы тот театер зробили традічно, з тым, же од зачатку є ясне, хто є хто.

Теперь їм зіставать лем єдно. З ганьбов на дві зимы дале ся намагати грати театер про Русинів, што є днесь уж на сміх і нихто на їх пєсы не чекать, або іти к тым, а то і в рамках комісії, котры їх голоту увитають а може з них зроблять і народных умелців. Днесь одкликали чоловіка а може ся напрік ганьбі чують при силі. Але їх міць не є Божа, і так як впала Вавілоньска вежа, каждый день може впасти і тота „лемківска“.

Петро Медвідь, Пряшів  

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm)

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА

Што каждий Лемко знати повинен про свій язык.
Слова – ключы з лемківско-русиньского языка.
паразитувати – кормити ся овочами чужой роботы, пасожытувати.