Шлезакы фурт в борбі о узнаня. Найвекша меншына в Польщы без прав

«Пошана для культуровой окремости Шлезаків і інчых меншыновых ґруп сконсолідує політичну спільноту, котра становит соспільніст Польской Республикы, і даст єй почутя міцного опертя на вартостях західнього світа» – написали в схваліню члены Стоваришыня Осіб Шлезской Нацийональности. В опубликуваным 6. квітня/апріля 2025 р. документі поінформували о історичным для Шлезаків засуджыню Европейского Трибуналу Прав Чловека і о дальшых стремлінях до узнаня Шлезаків за етнічну меншыну.

14. марця 2024 р. Европейскій Трибунал Прав Чловека в Штразбурґу выдал засуджыня, в котрым узнал, што рішыня польскых судів о розвязаню Стоваришыня Осіб Шлезской Нацийональности порушат 11. артикул Европейской Конвенциі Прав Чловека, котрый ґарантує право до зосереджаня ся.

Тото переломне засуджыня привертат права Шлезакам. «Через близко три десятлітя в полській державі громадяне шлезской нацийональности были позбавлены єдной з фундаментальных свобід, котры вільны люде хоснуют в демократичным соспільстві – право громадити ся» – написали Шлезакы в схваліню.

Рішыня Трибуналу і його значыня для меншын

Стоваришыня Осіб Шлезской Нацийональности было зареґіструване в 2011 році Рейоновым Судом в Ополи. В наслідстві апеляциі прокуратуры, Найвисшый Суд в 2013 році скасувал рішыня о реґістрациі, арґументуючы, што «не мож заакцептувати суґестиі, же родит ся шлезска нация». В 2015 році Рейоновый Суд в Ополи наказал розвязати стоваришыня, што спричынило, же члены той орґанізациі зложыли скаргу до Европейского Трибуналу Прав Чловека.

Рішыня Трибуналу стрітило ся з ентузиястичным принятьом серед шлезскых діячів. Потверджат оно право до свобідного ґрупуваня ся і плеканя свойой культурной достоменности. Рішыня може тіж становити прецеденс в примірі евентуальных спорів што до вызнаня і прав меншын.

Шлезакы одкрыто декляруют свою окреміст

Соспільніст Шлезаків мимо браку офіцийного узнаня не устає в плеканю свойой культуры і достоменности та стремлінях до можливости бесідуваня о собі своім языком.

«Од 2002 рока, коли першый раз звідувано о нацийональніст респондентів, каждый повселюдный спис доказує, што як раз мы становиме найвекшу етнічну меншыну в польскым соспільстві» – чытаме в приведеным схваліню. Послідні результаты списуваня, з 2021 рока, приносят даны о близко 600 тисячах осіб декляруючых шлезску нацийональніст.

Дале в схваліню, што приняте было Загальным Згромаджыньом Делеґатів Стоваришыня Осіб Шлезской Нацийональности, мож ся дознати, што орґанізация не буде уставала в пробах узнаня окремой етнічности Шлезаків. «Підниманы в послідніх роках діяня для ревітализациі шлезской культуры доказали, што Шлезакы сполнюют вшыкык уставовы критериі: стремлят до захованя свого языка, культуры і традиций, котры одріжняют іх од нешлезскых громадян. Домагаме ся узнаня шлезской етнічной меншыны в імя принципів, што становлят фундамент демократичного соспільства (…)» – постулюют.

Спільна борба о права меншын

Лемківска спільнота, беручы до увагы своі досвідчыня звязаны зо стремлінями до узнаня і охороны свойой достоменности, солідаризує ся зо шлезскым рухом. Рішыня Европейского Трибуналу єст доказом, што детермінация в борбі о права меншын може принести жаданы результаты. То тіж ясный сиґнал для власти каждой европейской державы о конечности респектуваня свободы згромаджаня ся і узнаваня культурной достоменности своіх громадян.