Rusini bronili swoich praw przed Komisją Wenecką. Przed nimi Rada Europy

W ubiegłym tygodniu, 20 kwietnia 2023 r., Komisja Wenecka przeprowadziła konsultacje z przedstawicielami mniejszości narodowych zamieszkujących Ukrainę. Zaproszenie do udziału w spotkaniu otrzymał także Światowy Kongres Rusinów (ŚKR).

Komisja Wenecka z polecenia przewodniczącego Światowego Kongresu Rusinów Sztefana Lavinca do spotkania zaprosiła także członków Komisji ds. Mniejszości Narodowych i Grup Etnicznych przy Rządowej Radzie Praw Człowieka, Mniejszości Narodowych i Równości Płci Republiki Słowackiej Petera Medvid’a, który jest jednocześnie rzecznikiem prasowym ŚKR, oraz Milana Pilipa, który w Światowym Kongresie Rusinów doradza w kwestiach prawnych.

Rekomendacja Ursuli von der Leyen

Jeszcze w grudniu 2022 r. Światowy Kongres Rusinów zwrócił się z pismem do słowackiego premiera Eduarda Hegera, w którym domagał się natychmiastowego zakończenia prześladowania Rusinów na Ukrainie.

Pismem tym ŚKR reagował nie tylko na ostatnie wydarzenia na Ukrainie, ale też całościowe stanowisko Ukrainy względem Rusinów, w związku z faktem, że Kijów dokłada wszelkich starań, żeby wejść w struktury Unii Europejskiej. Rusini wspierają te dążenia, jednak zauważają, że nie może się to odbywać bez przestrzegania praw człowieka, w tym praw mniejszości narodowych i etnicznych – włącznie z prawami Rusinów.

Rzeczone pismo Światowy Kongres Rusinów wysłał również do wiadomości prezydentce Republiki Słowackiej Zuzanie Čaputovej, ministrowi spraw zagranicznych i europejskich Republiki Słowackiej, Rastislavowi Káčerowi oraz przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen.

Szefowa Komisji Europejskiej w swojej odpowiedzi zaleciła, aby Rusini z problemem zwrócili się do Komisji Weneckiej. Ta dostała za zadanie przeprowadzenie analizy ustawy o mniejszościach narodowych, którą Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła 13 grudnia ub. roku.

Ustawa o mniejszościach narodowych znajduje się wśród siedmiu rekomendacji Komisji Europejskiej, które Ukraina musi spełnić, żeby móc dalej realizować dążenia do członkostwa w Unii Europejskiej.

Rusini mieli pięć podstawowych postulatów

Po odpowiedzi Ursuli von der Leyen Sztefan Lavinec zwrócił się do Komisji Weneckiej w celu przedyskutowania kwestii rusińskiej. Komisja Wenecka przychyliła się do prośby i zaprosiła do konsultacji.

W spotkaniu ze strony Komisji Weneckiej udział wzięli: Regina Kiener, Schnutz Dürr, Pierre Garrone, Lolita Dutchak i Jan Velaers.

Rusini przedstawili pięć postulatów. Po pierwsze – Ukraina musi uznać Rusinów Karpackich za odrębną narodowość i autochtoniczną mniejszość, a zgodnie z umowami międzynarodowymi, które Ukraina podpisała – powinna ona przyznać tej mniejszości narodowej pełnię praw.

Po drugie, podczas najbliższego spisu powszechnego Ukraina ma umożliwić swoim obywatelom identyfikować się w oficjalnych formularzach jako Rusini Karpaccy. Po trzecie, Ukraina ma wpisać Rusinów Karpackich na listę rdzennych narodów Ukrainy. Po czwarte, Ukraina musi przestrzegać obowiązków, które wynikają z Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych.

I po piąte, Ukraina musi zlikwidować “Plan kroków do rozwiązania problemów Ukraińców-Rusinów” przyjęty 7 października 1996 r. Według słów przewodniczącego ŚKR Sztefana Lavinca, ów plan nie zagraża wyłącznie Rusinom Ukrainy, ale też rusińskim społecznościom z innych państw.

Zwróćcie się do Rady Europy

Przedstawiciele Komisji Weneckiej po dyskusji z reprezentantami Rusinów orzekli, iż nie są kompetentni, żeby rozstrzygnąć zgłoszone na spotkaniu problemy.

Obecnym zadaniem Komisji jest analiza, czy przyjęta na Ukrainie ustawa dotycząca mniejszości jest dostateczna i w jaki sposób jest realizowana. W związku z faktem, że Rusini nie są w tej ustawie ujęci jako jedna z mniejszości, Komisja nie może w tym momencie nic przedsięwziąć.

Sprawa jednak na tym się nie kończy. Członkowie Komisji zalecili reprezentantom Rusinów, żeby ze swoimi pytaniami zwrócili się do Rady Europy. Jak poinformował przewodniczący ŚKR po spotkaniu z Komisją Wenecką – w najbliższych dniach zostanie przygotowane pismo do Rady Europy, w którym Rusini znów będą domagać się unormowania kwestii rusińskiej na Ukrainie. Ukraina jest w końcu członkiem Rady Europy, a obecnie również państwem-kandydatem do Unii Europejskiej.