Пережыйме тото іщы раз, значыт премєра фільму «Біла Вода – забыте село на шляку волошской культуры»

Уж близко два тыжні минули од торжественной премєры фільму, а нашы серця фурт переполнює радіст. Ціль осягненый. Памят о Білій Воді – селі, котрого останкы находят ся на обшыри Пєніньского Нацийонального Парку, перетырват. Ініциятива, котра іщы хвилю скорше была етеричном концепцийом, переродила ся в дводньову подію, што зосередила веце як сотку запрошеных гости.

Святкуваня зачало ся од грекокатолицкой літургіі. Богослужыня прошло в лемківскій церкви в Явірках, колиси грекокатолицкій, днес хоснуваній як костел св. Йоана Крестителя. Было то особливе з двох причын. По перше зато, што послідня така служба одбыла ся двадцет років тому, а по другє – богослужыня прикрасил 8-особовый хор «Благовіст» з грекокатолицкой парохіі свв. Петра і Павла в Креници.

Божеску літургію служыл о. Йоан Піпка, парох выміненой выже парохіі, якому справы Лемків сут барз близкы. В проповіди навязал до того, як барз Русины были все звязаны з церквом, як важный был для них духовый аспект. Священник привюл історию з часу Акциі «Вісла» – коли пришло войско і дало Лемкам лем пару хвиль, жебы спакували цілый маєток, єден з ґаздів стягнул ікону і повіл до жены, же йому старчыт лем тото.

В своіх словах о. Піпка навязал тіж до наголовка фільму – «Біла Вода – забыте село». Повіл, што завдяку тому творови, не буде мож веце бесідувати о «забытым селі», бо памят о місци остане серед люди уж на все. На конец о. Йоан зазначыл, як важне є, жебы не забывати о тых, котры спільні творят місцеву соспільніст, підкрислил тіж вагу спільной молитвы.

Чергова част подіі одбыла ся в Конґресовым Центрі в Щавници – Гостинным Дворку, завдякы фірмі Thermaleo Plus Sp. z o.o. Як раз гын прошла премєра фільму, котрого авторами сут Кжыштоф Кжыжановскій і Юстина Чонстка-Клапита. То думкодавці і головны реализаторы проєкту, але без участи і помочы і інчых осіб того фільму бы не было.

На подіі присутны были представникы духовенства, авторы проєкту і ґаздове теренів – Томаш Цєсєлька – секретар міста Щавниця, Уршуля Дуляк – шолтыска Явірок, Божена Солецка – радна ґміны Щавниця і жытелька Явірок, та Михал Полячык – віцепрезес Союзу Підгалян, і Томаш Гамерскій – радный новотарского повіту.

Были тіж авторы, головны орґанізаторы – неформальна ґрупа Карпатской Локальной Ініциятивы, в тым авторка проєкту Юстина Чонстка-Клапита та спілорґанізаторы: ПТКТ Щавниця, Пєніньскій Музей ім. Юзефа Шаляя в Шляхтовій та покровитель проєкту – Фундация Забытый Світ. Вчас премєры вшыткы орґанізаторы єднозначно бесідували, што головном цілю реализациі фільму было сохранити од непамяти історичны і культуровы вартости та плекати достоменніст бывшых жытелів Білой Воды.

Пишуча тоты слова, презес Фундациі Забытый Світ повіла, же будучніст треба будувати на міцных і порядных фундаментах, якы дає знаня о предках, і што сме зобовязаны заховати єй для будучых поколінь.

Коли част офіцияльных промов ся кінчыла, а саля втихла, Пьотр Клапита, якій вюл ціліст, запросил вшыткых на сеанс. Тырваючу годину фільмову проєкцию закінчыли міцны оплескы і подякуваня для тых, што выступили в продукциі. Специяльны подякуваня передано наймолодшым участникам фільму і Гелені Лазарчак, котра як єдна з нечысленных жыла в Білій Воді і была фільмовом провідничком по терені.

В другій части подіі были іщы артистичны выступы. На специяльне запрошыня орґанізаторів, імпрезу прикрасили Русины з Камюнкы – Мариянна Железна і Мартін Караш та ґрупа Майдан з Литмановой, котра в своім выступі представила репертуар типовый для мужскых співів выконуваных на одкрытых просторах Пєнін, при роботі на убочах, при кошыню ци при пасіню овец.

Третя част подіі, найбарже неформальна, прошла в Пєніньскым Музею в Шляхтовій. Был то час на бесіды, спомины і спільне співаня. Завдякы гостям Музей збогатил ся о копіі знимок, котры запрошены гості принесли зо собом, а вельо осіб могло дознати ся кус веце о своіх коренях. О почастунок задбали ґаздыні з Кружка Сельскых Ґаздынь з Явірок та Зиґмунт Ґабрись, властитель реставрациі «В Зосі» в Щавници.

Премєра фільму, што одбыла ся 7. жолтня/октобра тр., не была єдином презентацийом образу. Уж наступного дня дякуючы шолтысці Явірок – Уршулі Дудзяк та презесови Протиогньовой Стражы в Явірках – Владиславови Кжысько, вшыткы охочы могли видіти фільм «Біла Вода – забыте село на шляку волошской культуры» в будинку Стражы.

Дводньова премєра фільму, што згромадила так вельо знаменитых осіб, мешканців, Лемків і іх приятелів єднозначно показує, як барз такы подіі і фільмы сут потрібны. Можеме быти громадянами світа, але познаня свойой культуры, штукы, обычайовости і традиций дає нам почутя приналежности і причынят ся до почутя сенсу і добростану, а то основны людскы потребы.

Проєкт был зреализуваный в рамках Карпатской Локальной Ініциятивы фінансуваной з середків Урядового Проґраму Громадяньскых Ініциятив NOWEFIO на року 2021-2023 посередництвом Стоваришыня «Pro Carpathia».

Автор: Барбара Янчарук