Най сусідови здохнуть дві…

22-го юла 2015 р. україньскый протал Голос Карпат публіковав статю, про котру ся выразив шефредактор часопису Голос Русина – пресового орґану Світового конґресу Русинів, Юрій Шипович. Про портал повів, же почас конґресу представитель за Северну Америку Славомір Гиряк в інформації о діяльности в меджіконґресовім періоді за свою делеґацію спомянув, же Штефан Чепа, канадьскый русиньскый меценат, подаровав веце як 64 тісяч доларів на неділні русиньскы школы, котры на Підкарпатю робить Благодійный фонд „Русиньска школа.“ Но і він, Шипович, быв з того барз зачудованый. Траґікомедія тым лем зачала.

Шипович повів, же му є дивно, же за такы грошы были отриманы майже нуловы резултаты. І таксамо не розуміє, чом, цітую, „американці“ фінанцують „майже міфічны школы“ і то без участи міджінародного орґану, значіть без участи Світового конґресу Русинів.

Одповідь на себе довго не зохабила чекати. Одповів Павел Роберт Маґочій, як честный председа Світового конґресу Русинів, председа Карпаторусиньского научного центру і коордінатор проґраму недільных шкіл. Самособов, слова шефредактора Голосу Русина брав як ображіня людей, котры довгы рокы давають властны грошы, жебы підтримовати Русинів на Підкарпатю. Писмо адресовав председови Світовой рады Русинів, жебы рада офіціално діштанцовала ся од слов шефредактора пресового орґану Світового конґресу Юрія Шиповича. На то самособов знова реаґовав і Шипович і найінтересніше є, же о тім столнотенісовім змаганю міджі Підкарпатьом і Севернов Америков знова знав і написав портал Голос Карпат.

Перше, што бы єм радо підкреслив є, же бы ня досправды інтересовало, із якых жрідел Голос Карпат знова мав інформації о пріватнім писмі Маґочія председови Світовой рады Русинів Штефанови Лявинцьови і о далшій реакції Шиповича на тото писмо, і кому тото могло зробити добрі. Ці уж то дала порталу єдна або друга сторона кавзы, і дав бы єм руку до огня, же то не было з боку Америкы, резултат є такый, же україньскый портал Голос Карпат має супер матеріал о тім, як ся Русины вадять на діяльности русиньскых шкіл. Кідьже собі україньскы медії все радо копнуть до Русинів, доданя такого матеріалу про портал од самых Русинів, бы ся дало прирівнати ку бонусу за обідом – дезерт, котрый дістанете бесплатно на рахунок рештаврації, а то не зато, же сьте нам сімпатічный і добрый гость, але же проти нас воюєте. Абсурдность найвысшого ранґу.

По друге, што дотулять ся „нуловых резултатів“ і „майже міфічных шкіл“, ту платить єдно. Ку тому треба „тверды дата“. Я не підцінюю роботу Юрія Шиповича, котрый, як пише, сам выпрацовав проґрам „Рудный край“ про навчаня дітей русиньского языка. Кідь є так, то хвала Богу. Але бракують мі „тверды дата“. Най предложыть кілько школярів у своїм проґрамі вже мав, кілько класів, кілько учітелів ітд. І най тото саме предложыть о школах, котры робить Благодійный фонд „Русиньска школа“. Лем най то не суть тверджіня єдного чоловіка, або єдной ґрупы людей, але най то суть факты. Я можу повісти лем єдно. Школярі із Чеповых шкіл были докінця і участны на Духновічовім Пряшові, видів єм їх на властны очі, де декламовали, хоць неконкурзно, бо Духновічів Пряшів быв робленый лем про діти, котры жыють на Словакії. Таксамо мож на інтернеті найти відео зо святкованя 10-го юбілею тых шкіл, і не бісідуйме о тім, же тоты діти, котры на святкованю были участны, суть вшытко діти заплачены Валерійом Падяком, котрый рядить фондом, бо то уж бы сьме досправды были смішны. Діти із недільных шкіл докінця ходили на Кременць, де ся стрічали з Русинами з далшых держав. Таксамо якбач підплачены, жебы грали театер… Значіть, дайте на стіл „тверды дата“, факты і потім зробме порівнаня, потім зробме суд.

Но і по третє. Грошы. Юрія Шиповича зачудовало, же Чепа дав 64 тісяч доларів і то докінця до шкіл, де не мать участь Світовый конґрес Русинів. Я знам, конґрес, або ліпше повідженo орґанізація, котра сідить в конресі за Україну, бы радо рядила грошами з Америкы. Лемже треба ся задумати, чом Чепа радше дасть грошы орґанізації, котра не є в конґресі, а не орґанізації, котра в конґресі є. Якбач то не буде хыба тых, што в конґресі не сідять. І кідь хоче конґрес мати участь на школах, то най ся любить, може дати свої грошы, кібы даякы мав, і підпоровати школы. Нихто му не бранить. Або засновати властны. Лем жебы то не скінчіло так, як кідь конґрес, коли не годен уж быв діріґовати з Премійов Александра Духновіча за русиньску літературу, та зробив Премію Василя Турка-Гетеша. Покля Чепа далше фінанцує премію Духновіча, як скулптуру карпатьского медвідя, так і фінанчну премію про лавреата, конґрес уж стигнув зробити і таку ганьбу, же фінанчну премію лавреатови обіцяв, но наконець не дав.

Але што є найосновніше, грошы про недільні школы, то пріватны грошы. Чепа їх може дати кому хоче, і никого з нас то не мать што обходити. Тоты пінязі бы ся могли і пропити, кідь то Чепови не вадить. Но они ся не пропють. Інтересніше є, же когось інтересує, як і де давать грошы Чепа, або америцькы Русины, котры ся зберають зо своїх грошей, но никого, a то ани в україньскій делеґації на конґресі, в котрій складі быв і Юрій Шипович, не інтересовало, кідь єм жадав, жебы Світова рада інформовала конґрес о ґаздованю з ґрантами, котры бере зо Словакії. Суть то державны грошы, котры належать Русинам на Словакії, конґрес з тых ґрантів все жадать на Голос Русина, на фестівал, на выдаваня книжок, але нихто до того ґазодваня не видить. І то суть грошы повязаны на предписаны заміры. Чом тото не інтересує самого шефредактора Голосу Русина? На мій апел на конґресі не пришла жадна одповідь, нихто розрахованя ґрантів за 2 рокы не вказав і вшыткым є добрі.

Членове україньской делеґації ся справують дивно, кідь такы дезерты давають україньскым порталам. Не хочу в тім глядати іншый замір, як то, же коло грошей каждый свого бога хвалить. Радше в тім не хочу глядати іншый замір… Хочу вірити, же є то лем о тім, же новый председа Світовой рады Русинів не буде акцептовати різны чорноты в ґаздованю з ґрантами, котры конґрес здобывать. І дахто уж знать, же председа то акцептовати не буде і никому не потече до кешені лем так. Но і зато треба вказати і на сусіда. Бо, як ся говорить, кідь мі здохла коза, сусідови най здохнуть дві…

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm)

На фотоґрафії: Діти, котры вела учітелька пані Ольга Прокоп.

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА