На Словакії зачало списованя жытелів. Списати ся мож і по русиньскы

На Словакії 15-го фебруара 2021-го року зачало списованя жытелів. Списати ся буде мож до 31-го марца. Першый раз проходить списованя повно електронічнов формов. Выповнити формуларь мож на сайті www.scitanie.sk. На Словакії є 13 офіціално вызнаных меншын, про котры є списованя важным моментом.

Хто не годен списати ся сам електронічно, в каждім селі або місті мож пожадати о асістенцію. Асістоване списованя буде проходити од 1-го апріля до кінця октобра того року. Хоць было наплановане, же асістоване списованя буде в тім самі терміні як класічне, перенесіня і продовжіня терміну запричінила пандемія, кедьже держава хоче хранити людей перед тым, жебы ся громадно стрічали.

Найкоротше списованя і в русиньскім языку

Tогорічне списованя жытелів є найкоротше, яке сі можеме памятати. Каждый выповнить лем одповіді на тринадцять вопросів. Може то зробити через компютер, смартфон або таблет з комфорту свого обыстя.

Родічі выповнюють списованя і за свої діти, котры іщі не мали 18 років. Приголошує ся до формуларя на основі родного чісла.

На кінцю формуларя суть вопросы на народность, материньскый язый і віроісповіданя. Суть то вопросы чісло 10 – народность, 11 – покля ся хтось хоче приголосити і ку іншій народности, што не є повинне, 12 – материньскый язык і 13 – віроісповіданя.

Цілый формуларь списованя собі мож выбрати і в русиньскім языку. По выповніню є можливость стягнути як pdf файлы потверджіня о списаню жытеля і цілый вами выповненый формуларь з вашыма одповідями.

На меншыны апелує увповномоченый

Ку зачатку списованя жытелів дав выголошіня і уповномоченый влады Словацькой републікы про народностны меншыны Ласло Буковскый. Як ся у выголошіню пише, списованя є реґуларным здобываньом штатістічных даных і його резултаты мають прямый вплив на будучность країны.

„Резултаты будуть мати прямый і непрямый вплив і на штоденну аплікацію меншыновых прав: на вжываня меншыновых языків, а так само на розвиток културы і школства меншын,“ пише ся у выголошіню.

Якраз уряд уповномоченого влады Словацькой републікы про народностны меншын приготовив у остатнім часі інформачну і пропаґачну кампань ку списованю в меншыновых языках. Свої матеріалы загнав представителям  13-ох народностных меншын і меншыновым орґанізаціям, а понад 780-ом меншыновым села і містам. Уряд приготовив 14 короткых відео записів о важности списованя з погляду народностных меншын.

„Апелую на вшыткых жытелів, жебы взяли участь на списованю жытелів, не вірили фалшывым інформаціям о знеужытю своїх даных і не бояли ся признати собі свою народность і материньскый язык. Даны о етніціті суть ці вже про існуючі меншыновы права, або про наставліня далшых обставин барз важны. Електронічны формуларі суть ку діспозіції в пятьох меншыновых языках: в мадярьскім, ромскім, русиньскім, україньскім і німецькім,“ закінчів выголошіня Буковскый.

Русины дотеперь росли

Русины першый раз окремо ку своїй народности і материньскому языку могли ся голосити по двогых десятках років українізації аж у 1991-ім році. Їх чісла дотеперь росли.

Ку русиньскій нарондости ся у 1991-ім році приголосило 17 197 людей, у 2001-ім році 24 201 людей, а в списованю з 2011-го року то было уж 33 482 жытелів Словакії. Ку русиньскому материньскому языку ся в першім пореволучнім списованю приголосило 49 099 людей, в році 2001 собі дало русиньскый материньскый язык 54 907 жытелів, і в остатнім переписі з 2011-го року то было 55 469 людей.

Списованя є повинне

Штатістічный уряд Словацькой републікы звертать увагу на то, же в згоді зо законом о списованю мають вшыткы жытелі Словакії повинность ся списати. Під терміном жытель в тім припаді розуміє ся каждый, хто на Словакії має тырвале, переходне, але і толероване перебываня.

„Списати ся є повинный і граждан Европской унії, котрый на теріторії Словакії має звычайне перебываня. Списати неповнолітні особы, значіть діти, є повинный родіч, респектівно законный заступник,“ уточніла Ясміна Стаудер, говоркыня про Списованя жытелів, домів і квартелів 2021.

Закон дефінує і санкції за несповніня собі законной повинности списати ся. Село або місто може дати штроф од 25 до 250 евр. „Нашым цільом не є давати штрофы жытелям, але вызвати їх ку списованю. То, же хтось не взяв участь на списованю, оціниме на основі іншых жрідел,“ підкреслила говоркыня.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА