Меншыновый довг

Словакію чекають передчасны выборы. То є факт. Теперь уж зіставать одкрытый лем вопрос того, в котрім терміні тоты выборы будуть. Фактом так само є, же меншынам сучасна коаліція зіставать довжна.

Было то радости і надії, кедь у 2020-ім році влада, яка выникла по фебруаровых парламентных выборах, дала собі до свого проґрамового выголошіня, же прийме закон о народностных меншынах.  Першый раз в історії од выникнутя републікы даяка влада дала собі тото меджі пункты, котры хоче наповнити.

Сценарь, же то власти думають серьйозно, потверджовав і факт, же могла выникнути робоча ґрупа, котра закон писала, і вшытко властно вызерало ідеално.

Нажаль, наконець ся потвердило, же вшытко є реално лем збожне желаня меншын, котры на приправі тексту закона посередництвом робочой ґрупы і брали учать, а не досправдовый замір влады, котра собі то дала до свого основного документу.

Бо кедь пришло на то, же о законі вже мала проходити публічна діскусія з представителями меншын, як і далшых фаховых кругів, кедь мало зачати ся реално моделовати вшытко так, жебы готовый текст дістав ся на владу, і пак на схваліня до парламенту, про уповномоченого влады про народностны меншыны, під котрым і текст закона выникав, і під котрым робила робоча ґрупа, пришла на семафорі червена.

На серьйозне докінчіня роботы над законом, значіть на проїднаня на владі і посунутя до парламенту, властно ани не была політічна воля. Тота пропала десь меджі приятьом проґрамового выголошіня в році 2020 і староновыма леґендами о тім, як треба вшытко робити про тото, жебы лем мадярьска меншына не мала даякы права, котры бы могли огрозити Словацьку републіку.

Мадярьска, ани інша меншына в цілій історії незалежной Словакії жадным огрожіньом не была. А скоріше наопак, меншыны бы могли бісідовати о своїм огрожіню.

Траґікомічне на тых 30-річных арґументах о мадярьскій меншыні є, же покля бы хтось досправды хотів огрозити Словакію, пак ся не буде смотрити на законы, котры має републіка прияты, а зробить то – просто, бо хоче.

Мадярьска, ани інша меншына в цілій історії незалежной Словакії жадным огрожіньом не была. А скоріше наопак, меншыны бы могли бісідовати о своїм огрожіню, покля держава три декады не знать прияти закон о поставліню народностных меншын, а іщі в даякій меншыні видить огрожіня.

Сучасна владна коаліція, включно лібералів, котры уж меджічасом стали опозіційов, якбач досправды попсула вшытко, што лем могла. То, же меншыновый закон наконець дали на fade out, кедьже го минулый рік не прияли а тот рік ани не дали до леґіслатівного плану, є іщі веце смутніше, кедь видиме штатістіку, кілько за тоты нецілы три рокы схвалили законів в ускоренім леґіслатівнім процесі. А суть припады, коли то абсолутно не было потрібне.

Меншыны рокы просаджують і роблять на меншыновім законі, не жадали жаден ускореный процес, но ани в тім найпомалшім процесі ся їх аґенда на владу, котра собі тоту аґенду дала до проґраму, не дістала.

Днесь є вже ясне, же Словакію чекають передчасны выборы. Вопросом зіставать, в якім терміні будуть. А так само є іщі все вопросом, ці довладне до тых выборів сучасна влада, влада в новім складі, котра выйде по доїднаню ся політічных партій і з крытьом в парламенті, або на выборы будеме чекати з урядницьков владов, котру выменує презідентка.

Но в каждім припаді днесь можеме конштатовати, же Словакії і далше зістав односно меншын єден великый довг. Правда, были сьме близко. Тадь закон уж быв і в проґрамовім выголошіню влады, быв написаный. Но впропсом є, ці то має тішыти, або якраз тот факт має іщі веце сердити.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Pixabay.com.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА