Консолідація роботу народностных музеїв не овпливнила, твердить міністерство. Факты вказують інше

На першім засіданю Рады влады Словацькой републікы про народностны меншыны, котре одбыло ся в януарі того року, од представителів за русиньску народностну меншыну были підняты вопросы, котры дотуляють ся новелізацації закона о державнім языку, і будучности фунґованя народностных музеїв.

Обидві тоты темы суть областями, котры належать під Міністерство културы Словацькой републікы (МК СР). В кулоарах ся наприклад бісідує о тім, же в рамках консолідації публічных фінанцій, котру реалізує сучасный владный кабінет, роздумує ся і о можливости, же окремы народностны музеї, котры належать під Словацькый народный музей, будуть ся злучовати до єдного народностного музея.

Кедьже представитель резорту културы, котрый быв участный на засіданю Рады, не знав дати одповіді на даны вопросы, предаставителі меншын дістали приобіцяня, же МК СР приготовить на них одповіді. Одповіді з резорту културы пришли в понедільок 17-го фебруара 2025-го року.

Консолідація подля міністерства не овпливнила ход музеїв

„Консолідація публічных фінанцій затля ниякым способом не овливнила діятельность музеїв народностных меншын,“ чітаме в становиску, котре загнало МК СР.

„Словацькый народный музей намагать ся забезпечіти мінімалны дослідкы на выконованя фаховой роботы народностных музеїв і комфорт їх навщівників. Секція културной дідовизны і державного языка Міністерства културы Словацькой републікы ани Словацькый народный музей не діспонують інформаціями о злучованю народностных музеїв Словацького народного музея до єдного цілку,“ пише ся далше в одповіді.

Резорт културы так само пише, же в згоді з Планом діятельности Рады влады Словацькой републікы про народностны меншыны на 2025-ый рік меншыны будуть детайлніше інформованы в матеріалі Інформація о вырочных справах о діятельности народностных музеїв на Словакії за 2024-ый рік.

Збірку Барканія заперли

Факты, котры ся нам подарило провірити, вказують на дакус іншу реалность. Од початку децембра минувшого року є заперта Експозіція юдаїк із збіркы Евґена Барканія в Пряшові. Експозіція належала під Словацькый народный музей – Музей жыдівской културы – Сінаґоґа в Пряшові.

Будова сінаґоґы як і ціла експозіція є маєтком Жыдівской реліґійной общіны, но довгы рокы належала під Словацькый народный музей (СНМ). При консолідації СНМ – Музей жыдівской културы, котрый має головну будову в Братіславі, а так само є під ним і Музей голокаусту в Середі, мусив зеперти пряшівску експозіцію. Тому кроку поміг і факт, же пряшівска сінаґоґа мала проблему з лектором.

Збірка Барканія наконець по договорі межі СНМ і Містом Пряшів перейде до справованя міста. Хоць оптімістічно плановало ся експозіцію одкрыти початком того рока, як інформовав віцепріматор Пряшова Петро Крайняк, реалістічно то буде аж в половині рока.

Кральова: Маєме о 17 процент менше, мусили сьме пропущати

То, же консолідація реално дотулила ся фунґованя народностных музеїв, потвердила і директорка СНМ – Музея русиньской културы в Пряшові Люба Кральова.

„Двараз сьме мусили перерабляти бюджет на тот рік. Першый раз знижыти го о 8,5 процента, пак знова о далшых 8,5 процента. Цілково сьме пришли в нашім музею о 17 процент фінанцій в порівнаню з попереднім роком,“ говорить Кральова з тым, же подля їй інформацій в році 2026 має дійти ку далшій консолідації, значіть далшому шпоріню про музеї.

Кральова повіла, же мусили вдяка тому не продовжыти змлувы з двома робітниками, котры мали часово обмеджены контракты. Огрожене є і далше місце. Звертать увагу і на то, же буде мож робити менше подій, позывати менше художників.

За кардіналну проблему рахує директорка то, же музей не має жадны грошы на розвиток, на баданя. Музею не были схвалены ани жадны пріорітны проєкты, котрыма бы то могли профінанцовати. Зато ани в тім році не може русиньскый музей раховати з тым, жебы робив теренны досліджіня, ці приготовив фахову публікацію.

Притім є то подля Любы Кральовой важне головно і з той причіны, же люди, котры бы іщі могли передати в теренных баданях богатство русиньской културы, мають вже высокый вік, а не мож далше чекати, покля музей не хоче, жебы тото богатство пропало навсе.

Термін новелізації закона о державнім языку ся одкладать

Міністерство културы высловило ся і односно темы новелізації закона о державнім языку. „Матеріал ку новелізації закона о державнім языку быв предметом внутрішньорезортного припомінкового процесу, котрый быв оціненый і підняты акцептованы припомінкы были дороблены до фінанлой верзії матеріалу,“ пише резорт културы.

Міністерство споминать і факт, же ся одбыла стріча міністеркы културы із уповномоченым влады про народностны меншыны, котрый пак ку новелізації загнав веце припомінок.

„Міністерство културы дішло до заключіня, же з оглядом на характер припомінок піднятых ку новелізації з боку уповномоченого влады Словацькой републікы про народностны меншыны, як і на факт, же з вынятком представителів мадярьской народностной меншыны, свою позіцію ку рихтованой новелізації не дали представителі іншых народностных меншын жыючіх на Словакії, рихтована новелізація собі выжадує іщі шыршу оцінку окремых установлінь новелізації в контексті меджінародных документів із области хоснованя і охраны меншыновых языків, як і пряму стрічу з представителями народностных меншын жыючіх на Словакії.“

Як далше чітаме, з тых причін пожадало міністерство председу влады о одложіня терміну задачі, і 6-го фебруара было міністерству доручене писмо словацького премєра, в котрім дав згоду на одложіня терміну до 31-го децембра того року.

Цільом новелізації є подля МК СР укріпити поставліня державного языка у выбраных областях урядного і публічного контакту, при решпектованю меджінародных договорів, котрыма є Словацька републіка обовязана, і решпектованю потребы розвитку языків народностных меншын на Словакії.

„Ціль є в згоді з Европсков хартов реґіоналных або меншыновых языків, подля котрой охрана і підпора реґіоналных языків бы не мала быти на шкоду офіціалных языків і потребы їх навчаня,“ пише резорт културы. Новелізаційов подля міністерства в порівнаню з діючім законом не є обмеджене хоснованя языків народностных меншын подля окремого припису. „В новелізації не было тото право із жадного установліня выхаблене.“