Конґресова інерція

То, же ся в 1991-ім році подарило зорґанізовати першый світовый конґрес народа, котрый іщі два рокы перед тым „не існовав“, было таке мале чудо. Што ся му подарило зробити за короткый час, головно в першій декаді свойой діялности, было чудо велике. Но не жыйме зо старой славы.

Світовому конґресу Русинів можеме вдячіти за много. Є то сила, котра уж не лем так, на властнім пісочку в каждій державі, але некомпромісно наштартовала цілосвітове русиньске возроджіня, наше воскресіня. Конґрес як меджідержавна орґанізація, але і окремы членьскы орґанізації твердо ішли за пунктами, котры собі становили, і є можливе, же без русиньской єдности, декларованой якраз конґресом, без конґресовой підпоры, бы ся дакотры діла не подарило в окремых державах Русинам досягнути.

Кедь днесь, з одступом тридцятьох років, оцінюєме Світовый конґрес Русинів, можеме на єднім боці повісти, же то досправды было чудо, же ся таке штось подарило. Но на другім боці то было тото найприродніше, што ся могло стати.

З кым ся мали Русины в окремых державах по декадах комуністічной українізації споїти, кедь лем не з властныма з іншых боків граніць і споза моря?

О тім, о што вшытко ся конґрес заслужыв почас свого існованя, не є треба много писати. То, же днесь маєме свої права в окремых державах, же маєме свої інштітуції, же сьме вызнаны, же сьме кодіфіковали язык, то вшытко є реалітов і вдяка конґресу, котрый становив тоты цілі, якы пак з конґресом за плечами просаджовали членьскы орґанізації у своїх державах.

Подарило ся нам много, болячім терньом зіставать вопрос Русинів на Україні, котра „демократічно“ потискує права меншыны на їй прадідівскій теріторії.

Но жыти зо старой славы є барз мало. Цілі, котры собі дав конґрес, были наповнены давно. Концепт того, што має быти конґрес дале, „стары“ штруктуры якось не мають потребу рішыти.

В остатніх роках, і тырвать то вже доста довгый час, сьме свідками того, же конґрес сам не знать што зо собов і глядать свою тварь. Так бы сьме могли описати сітуацію, кебы сьме хотіли быти евфемістічны. Кебы сьме хотіли обвиньовати з того лем єдного чоловіка, лем председу, або лем Світову раду Русинів, не было бы то правилне.

Признавам, же і я быв много раз того погляду, же зміна того або іншого чоловіка, на тій або іншій посаді, вырішыть проблему. Но штораз веце єм пересвідченый, же конґрес має од даякого часу сістемову хыбу. І зато треба зміну думаня, но тоту зміну можуть принести лем новы люди. Значіть обміна конґресу не може быти лем о пару особах, але о цілых штруктурах, включно делеґацій.

Без такой ґенералной обміны, ся конґрес не буде годен рушати допереду. А скоріше наопак. Могли бы сьме повісти, же конґрес ся моментално рушать лем яковсь інерційов, лем тым, же хтось го раз розбігнув і він іде, з часу на час до нього на засіданях шопнеме, та іде дале, лемже такым штілом раз застане і уж не буде того, хто бы до нього поштовхнув, жебы ішов дале.

Абсолутно просто повіджене, днесь ся не можеме сполігати на інерцію конґреса. Днесь мусиме рішыти, де позганяти новы моторы, і бензин до тых моторів.

Так само мусить конґрес знова наповно діяти на хосен Русинів, як то робив у своїх початках, быти актівным, озывати ся, кедь є якась проблема, а головно, не втікати од складных тем. Културно-общественных орґанізацій маєме доста. Конґрес мусить вказати, же має і своє політічне значіня.

По тридцятьох роках має за собов конґрес свої плодны рокы, успіхы, за котры можеме лем быти вдячны. Але має за собов і рокы, котры были переступованьом на місці.

Днесь не є русиньскый меджінародный рух огроженый тым, ці буде або не буде фунґовати конґрес. Русиньскый рух собі може в меджінароднім контексті днесь омного легше як перед тридцятьома роками найти свою іншу форму діяня. Але наперек тому, же і автор того коментаря ся вже не раз крітічно выразив на адресу конґресу, а крітічным не перестав быти, думать, же была бы то велика хыба, зохабити діло, котре зачали нашы новодобы будителі тридцять років тому. Велика хыба.

Конґресова інерція не буде тырвати вічно. Суть днесь членьскы орґанізації приготовлены додати моторы і бензин? Або ліпше повіджено – пустити там новы моторы і бензин? Ці лем ся буде конзервовати далше, полемізовати, глядати ся, аж покля не прийдеме на то, же уж цалком стоїме на місці?

Ключом бы могло быти одшмаріня властных інтересів і знова ся вернути, як то конґрес і мав, ку сполочным інтересам. Кедь хтось не видить як, най ся посмотрить на кампань ку списованю, де найвекшу роль грають нечленьскы орґанізації конґресу.