Kolorowe jarmarki…

Okręgowe Muzeum w Nowym Sączu przygotowuje się do realizacji projektu pt. “Kulturotwórcze znaczenie jarmarków i targów na Sądecczyźnie – badania i popularyzacja”. Inicjatywa zostanie zorganizowana dzięki dofinansowaniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Dziedzictwo kulturowe, priorytet: Kultura ludowa i tradycyjna.

Kiedyś jarmarki odbywały się regularnie raz do roku albo raz na tydzień, organizowane były w wioskach i w miasteczkach ziemi sądeckiej. Wiele z nich odbywało się również na Łemkowynie. W zachodniej części ziem rusińskich zbierano się na targach w Tyliczu, Żegiestowie, Grybowie, a w środkowej i wschodniej m.in. w Zdyni, Nieznajowej, Uściu Gorlickim, Dukli, Żmigrodzie, Jaśliskach, Rymanowie czy Woli Michowej. Sądeckie Muzeum postanowiło przybliżyć współczesnym ludziom tradycję jarmarkowania, chcąc pokazać, że oprócz wymiany produktów, targi pełniły ważne społeczno-kulturowe funkcje. Muzeum planuje zbadać w jaki sposób zmieniały się jarmarki od czasów średniowiecznych do współczesności.

Jeden z największych i najstarszych jarmarków w tej części Małopolski przez stulecia odbywał się w Nowym Sączu. Miasto otrzymało prawo do zorganizowania pierwszego targu już w 1292 roku razem z przywilejem lokacyjnym Wacława II. Jarmarki napędzały rozwój miejscowej twórczości rzemieślniczej i przemysłu, wzmacniały lokalne, regionalne i międzynarodowe kontakty, jak również kształtowały kulturę mieszczańską i ludową. Były miejscami, gdzie nie tylko wymieniano towary, ale również idee, wiedzę i nowinki techniczne. Na targach kształtowała się moda i współczesne gusta. Jarmarki odbywały się o stałych porach, przeważnie przy okazji różnych świąt, na placu przy świątyni albo w centrum wsi czy miasteczka. Miasto Nowy Sącz miało prawo do organizacji pięciu jarmarków w roku. Za panowania króla Kazimierza Wielkiego kupcy sądeccy wzmożyli handel solą na Spiszu, ponieważ zostali zwolnieni z opłat celnych na trakcie krakowskim na Węgry oraz Ruś. Głównymi produktami, którymi handlowano na corocznych jarmarkach były: węgierskie wina, zboże, sól, produkty leśne, len, sukno, wyroby rzemieślnicze, zwierzęta itp. Na jarmarki przyjeżdżali maziarze, garncarze, koszykarze oraz bednarze. Organizacja targu stanowiła się doskonałą okazję do występów wędrownych śpiewaków, gawędziarzy, kuglarzy, jak również wróżących cyganek. Na cotygodniowych jarmarkach handlowano głównie produktami spożywczymi: jajami, mlekiem, serem, mięsem, owocami, jarzynami, zbożem, zwierzętami albo drobnymi sprzętami gospodarstwa domowego.

W ramach projektu realizowana będzie archiwalna i terenowa kwerenda na temat jarmarcznych tradycji, współczesnych targów i tradycyjnego rzemiosła. Zostaną zorganizowane również jarmarki: średniowieczny (15 i 16 lipca – Jarmark św. Małgorzaty, przy ruinach zamku) oraz galicyjski (27 sierpnia w Miasteczku Galicyjskim przy Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu). Podczas jarmarków prezentowane będą różne rzemieślnicze profesje, kulinarne tradycje, odbywać się będą warsztaty edukacyjne, a od sierpnia do listopada będzie można obejrzeć wystawę związaną z wiejskimi i mieszczańskimi tradycyjnymi strojami.