Експрес до Прагы

Покля ся на резултаты списованя на Словакії можеме смотрити з якымсь оптімізмом, про оптімізм в припаді чеського списованя не є жадна причіна. А не є то лем о тім, кілько людей ся приголосило ку Русинам. Причін є веце.

„Ліберална путь“, яку собі выбрав Чеськый штатістічный уряд, принесла неґатівны плоды. То, же вопрос на народность не быв повинный, помогло тому факту, же понад 3,3 міліона людей не записало собі жадну народность, чім ся кількость Чехів дістала на найгірше чісло од 1991-го року, а не помогло то ани меншынам.

За вшыткы приклады мож спомянути холем Ромів. Хто знать чеськы реалії, мусить му быти ясне, же 4 і пів тісяч Ромів бы сьме може нараховали лем в Празі, а не в цілій Чеській републіці. Будь посилнили шоры Чехів, або зістали межі тыма, котры офіціално народность не мають.

Причін на то є много, наприклад і страх з расізму, але є то єдночасно жалостный стан, бо такым способом ся ромска комуніта в Чеській републіці цалком асімілує.

Не треба обыйти ани далшый факт. Чеська републіка має за собов уж друге списованя жытелів, в котрім мож было дати собі дві народности. І при першім, і при другім списованю ани здалека не хосновали люди в Чеській републіці тоту можность аж до такой міры, як то было на Словакії в році 2021, коли была така можность при списованю першый раз.

Но кедь при діскусії на Словакії бісідовало ся о тім, же два вопросы будуть посилньовати меншыновы комуніты, на чеськім прикладі, в комбінації з тым, же народность нияк не мусить чоловік зазначіти, ся вказує, же то абсолутно не мусить быти правда, кедьже меншыны в Чехах векшынов страчали.

Зато почекайме іщі на Мадярьско, Польщу, котры так само мали два вопросы уж в році 2011, і не зістаньме в шоку, кедь прийдеме на то, же два вопросы суть з довгодобого горізонту асмімілачне пекло, як собі то і автор коментаря од початку думать.

У высновках можеме сконштатовати, же Чеськый штатістічный уряд тым, же не дав за повинне записати собі народность, зничів цілу штатістіку з погляду народностного вопросу.

Може то поможе будованю єднотного чеського політічного народа, але тым ся скоріше вертать ку повойновому Бенешови, котрый уж аж так народности не хотів у державі, а не іде напрямом розвиваня природной мултікултуралности, котра має на теріторії чеськых земель довгу історію, єднако як і на Словакії.

Без огляду на то, же чеське списованя, в котрім не было треба записати собі народность, неґатівно овпливнило даны, треба ясно повісти, же 608 записаных Русинів є велике скламаня. Не знам, ці кебы сьме не зачали раховати, кілько Русинів ся за тыждень одвезе влаковым експресом з Ужгорода через Пряшів до Прагы, ці бы їх не было веце як тых 608.

Не зістаньме в шоку, кедь прийдеме на то, же два вопросы суть з довгодобого горізонту асмімілачне пекло.

Є ясне, же Общество приятелів Підкарпатьской Руси основала іщі стара ґенерація русиньской меджівойновой і повойновой еміґрації вєдно із чеськыма любителями Підкарпатя і Першой републікы, котра, нажаль, одходить. І там роснутя чекати не мож.

Но за 30 років не мале множество Русинів із Словакії а Підкарпатя одышло до Чеськой републікы робити, штудовати, зістали там. Значіть, де суть?

Кедь в припаді Русинів із Словакії можеме часточно раховати з тым, же ся, покля мають іщі все тырвале перебываня на Словакії і словацьке гражданство, списали на Словакії, а не в Чеській републіці, не так цалком нам то вже пасує при еміґрації з Підкарпатя. Многы вже мають мінімално позволене перебываня в Чеській републіці, або і гражданство. Но на резултатах то не видіти.

Хоць окрім Общества приятелів Підкарпатьской Руси уж днесь діють там і далшы русиньскы орґанізації, наприклад основаны русиньсков еміґраційов із Словакії, треба ясно повісти, же ся їм не подарило підхопити підкарпатьску еміґрацію і выбудовати в них русиньске усвідомліня. Не подарило ся выбудовати русиньску комуніту, іншак бы чісла мусили быти іншы, высшы.

Што є доста важный фактор, треба бы было зробити і аналізу того, ці підкарпатьска еміґрація зрозуміла, же покля іщі чеське гражданство не має, дасть собі го в списованю україньске, але народность собі може дати русиньску. В тім так само може могли русиньскы орґанізації в Чеській републіці зробити веце.

Лемже, не валяйме вину на „чеськых Русинів“. Каждый успіх Русинів в окремых державах є успіхом вшыткых Русинів, де бы лем не жыли, а каждый неуспіх є так само неуспіхом нас вшыткых.

Зато до того експресу до Прагы бы было потрібне штонайскоріше наступити, а і наприклад на уровни Світового конґресу Русинів іти глядати причіны і рішіня. Жебы по нас о десять років в Чеській републіці не зістало лем недопите пиво.

Жрідло фотоґрафії: Pixabay.com.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА