День Русинів Словакії одсвятковали в Бардейові

12-ый юн в календарі святкує ся як День Русинів Словакії. І тот рік, в неділю 12-го юна 2022-го року, Русиньска оброда на Словеньску як головный орґанізатор приготовилa вєдно із партнерами святочный проґрам цілонародных святковань, котрым Русины знова дали знати о собі.

Тот рік головны святкованя привітало історічне місто Бардейов, недалеко котрого находить ся в русиньскій історії славна Маковіця, о якій писав і русиньскій будитель Александер Павловіч. На події взяли участь ансамблі з русиньскых реґіонів, а пришли і гості споза граніць.

Молитва за русиньскый народ

Русиньске свято в Бардейові зачало кройованов процесійов, котра ішла од Містьской шпортовой салы до центра міста, де пак быв порихтованый културный проґрам.

На подію пришли і гості споза граніць. Участный быв председа Світового конґресу Русинів Штефан Лявинеь, котрый пришов з Будапешті, як і член Світовой рады Русинів за Польщу Андрій Трохановскый. Окрім того были участны і далшы предаставителі културно-общественного жывота Русинів на Словакії.

Проґрам в історічнім центрі Бардейова одкрыв ся словацьков і русиньсков гімнов, по котрій довгорічный член драматічного колектіву Театру Александра Духновіча в Пряшові – Іґор Латта, задекламовав стих Вручаніє од Александра Духновіча.

Пак дістали слово представителі орґанізаторів – Мартін Хома, ведучій Одділіня културы Містьского уряду в Бардейові і Мартін Караш, председа Русиньской оброды на Словеньску. Караш у своїм приговорі в рамках одкрытя русиньского свята спомянув, же Русинів ся в остатнім списованю жытелів у 2021-ім році приголосило понад 63 тісяч, а і тота подія має свідчіти о тім, же Русины ту были, суть і будуть.

По офіціалных приговорах орґанізаторів на сцену пришли православны священици отець Іво Петровай, якый є духовным справцьом у Бардейові, і отець Петро Савчак з Варадкы.

Отцьове вєдно із людми, котры позберали ся на намістю в Бардейові, помолили ся за русиньскый народ, як і за вшыткы народы світа. По русиньскы так само взяли окрему просьбу за русиньскый народ, котру приготовив ґрекокатолицькый священик отець Франтішек Крайняк.

В проґрамі была і Радость

По молитві вже слідовав културный проґрам, в котрім дістали простор ансамблі і солісты з реґіонів выходной Словакії, в котрых жыють Русины.

На сцені вычеряли ся Стефанія Ковачова і геліґонарька Моніка Сорокова за окрес Бардейов, пак выступли уж знамы в русиньскім реґіоні, а нелем, Свідницькы геліґонкаре, котрых веде наш довгорічный актівіста, етноґраф, знамый співак Іван Чіжмарь.

Потішыти бардейовску публіку пришов і Фолклорный колектів Заруба з Няґова за окрес Меджілабірці, окрес Снина одпрезентовав Фолклорный колектів Настас із Стащіньской Розтокы під веджіньом Крістіана Гуняры.

Досправдову радость принесла на подію Камюнка за окрес Стара Любовня, бо якраз з того села выступав Дітячій фолклорный колектів Радость. Понад тридцять дітей, котры презентовали русиньскый фолклор співом і танцьом, было досправды потіхов, бо і вдяка ним видіти, же Русины на Словакії мають свою будучность.

Перша часть проґраму завершыла ся многоліствієм, котре зо сцены заспівали вєдно із людми в публіці вшыткы выступаючі.

Оціньованя і ПУЛС

По выступлінях Русинів з реґіонів председа Русиньской оброды Мартін Караш вєдно із председом Світового конґресу Русинів Штефаном Лявинцьом передали дяковны грамоты двом довгорічным русиньскым актівістам.

Першым быв Володимір Противняк, бывшый председа Русиньской оброды і сучасный секретарь Світового конґресу Русинів, котрый недавно святковав округлых 70 років. Другым Петро Микула, так само довгорічный актівіста Русиньской оброды і функціонарь, збератель русиньского вытварного уменя, котрый має тот рік округлых 60 років. Грамоты были подякованьом за їх довгорічну роботу на ниві русинства.

Пак вже слідовав очекованый концерт нашого єдиного професіоналного русиньского ансамблю – Піддукляньского умелецького людового субору, котрый публіку потішыв своїм годиновым репрезентачным концертом.

При нагоді Дня Русинів Словакії была в Польско-словацькім домі в Бардейові іншталована і выстава образів русиньскых малярів, котры суть в збірці Петра Микулы.

Русинів поздоровила презідентка і уповномоченый

З нагоды русиньского свята поздоровила Русинів презідентка Словацькой републікы Зузана Чапутова, як і уповномоченый влады Словацькой републікы про народностны меншыны Ласло Буковскый.

„З потіхов слідую, же все веце головно молодых Русинок і Русинів анґажує ся при розвитку театру, поезії ці фолклору. Веце з них мі на стрічах по Словакії з гордостьов бісідовали, як обявляють коріня свойой родины ці родного села. Я тому барз рада, бо Словакія все была културно розмаїта. Розвиваня творчости і скушеностей предків і їх передаваня далшым ґенераціям посилнює ідентіты, котры творять нашу країну. Єдночасно уможнює нам вшыткым пережывати їх красоту і богатство, а так спознавати то, што нас як людей соєдинять,“ написала на своїм офіціалнім профілі на сіті Facebook презідентка.

„На многых місцях Словакії День Русинів Словакії святкує ся – вчера вже зачали културны події в Меджілабірцях і в Снині, днесь продовжують в Бардейові, а завтра діти стрітять ся на конкурзі в умелецькій декламації на Духновічовім Пряшові. Посылам вам поздоровліня будьде святкуєте, і жычу богаты културны зажыткы,“ закінчіла своє поздоровліня голова державы.

„Пару днів тому мав єм честь брати участь на 10-ій річніці Фолклорного ансамблю Рутенія. Богатый і чутливый проґрам оддзеркальовав жывотаспособность русиньской меншыны. Думам, же то не нагода,“ написав уповномоченый про меншыны Буковскый.

„З позіції уповномоченого уж дакілько років реґуларно навщівлюю северовыходну Словакію, де в найвекшій концентрації жыють Русины. То прекрасный край, котрый населять повно сердечных людей. Але в тім краю не быв жывот ниґда легкый, а жаль Богу, ани в дненшій добі не є. Наперек тому є чути і видіти возроджіня русиньской ідентіты,“ продовжовав увповномоченый.

„Остатнє списованя жыттелів нам єднозначно потвердило, же Русины суть частьов і будучностьов Словакії. То жыва комуніта з богатов културов і міцнов ідентітов. Русиньскый язык має певне місце на Словакії і буде мати законом хранену позіцію у веце як 140-ох селах.“

За словами Буковского у сполурпаці державы і самосправ є треба забезпечіти такый іншітуціоналный фундамент, котрый буде ґаранційов про розвиток русиньской меншыны.

Святковали і в Снині а Меджілабірцях

День скоріше, 11-го юна, святковали День Русинів Словакії і в далшых двох містах – в Снині і Меджілабірцях.

В Меджілабірцях місто вєдно з Містнов орґанізаційов РОС і далшыма партнерами приготовили так само богатый проґрам, котрый проходив на містнім амфітеатрі. Святкованя зачали перед Містьскым урядом, на амфітеатер пак так само перешли участници в рамках святочной кройованой процесії.

В Снині в тот самый день одбыв ся в рамках святковань Дня Русинів Словакії далшый концерт в рамках проєкту Русиньскы реґіоны в місті. Представили ся в нім перед сниньсков публіков Русины з бардейовского окресу як Черговчан, Маріянна Железна ці дуо Шуркаловых.

Ку святкованю Дня Русинів Словакії приєднало ся і тот рік Народностно-етнічне высыланя Радія і телевізії Словакії в Кошыцях. На 8-го юна приготовило у своїх просторах публічный концерт з назвов Марія Чокинова – голос, на котрый ся не забывать.

У великім радіовім штудію выступали капела Файта і співачкы Марія Мамріллова, Наталія Падова а Михаела Василенкова. Модеровати пришол знамый співак і редактор русиньского высыланя в радію Штефан Штець.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА