Дебата о меншыновым законі

Уж заран, в четвер, 18. червця/юнія, Дім Польско-Німецкой Спілпрацы і Маршалківскій Уряд Опольского Воєвідства рыхтуют дебату онляйн з нагоды 15. річниці схваліня закону про нацийональны і етнічны меншыны та реґіональный язык.

До дебаты были запрошены прелеґенты, но форма стрічы вказує, што буде міг взяти в ній участ каждый, хто буде лем хотіл давати своі вопросы.

Про успіхы і барєры

В звязку з фурт обовязуючыма ограничынями, дебата буде проведена в формі віртуальной сесиі. Орґанізаторы запросили трьох прелеґентів. Будут нима проф. Ґжеґож Януш з Університету Мариі Кюрі-Склодовской, котрый єст єдным зо спілавторів меншыновой уставы з 2005 р. , Рафал Бартек, ведучый Соспільно-Культурного Товариства Німців на Опольскым Шлеску, та др Григорий Куприянович, спілведучый Спільной Комісиі Уряду та Нацийональных і Етнічных Меншын.

Як подают орґанізаторы, хотіли бы побесідувати з гістми о обставинах возникніня закону, як тіж о тым, што з него выникат для меншын і як выглядат реалізация його записів. Хоц од схваліня закону і його обовязуваня минуло уж пятнадцет років, не все реалізация його записів єст перестерігана через уряд і поєдны самоуряды Польской Республикы. Неєднократно меншыны стрічают ся з одмовом сполняня іх постулятів, котры родят ся на основі реґуляций меншынового закону.

Дебата буде трансмітувана в сіти Facebook на профіли Дому Польско-Німецкой Спілпрацы.

Фундамент меншыновых прав

Закон про нацийональны і етнічны меншыны та про реґіональный язык был принятый 6. січня/януара 2005 рока. Такой першый раз в істориі демократичной Польщы окрислила ясно статус Лемків/Русинів, як етнічной меншыны, значыт подля дефініциі такой, котра єст ґрупом польскых громадян, єст меньша од дальшой части громадян, в значучый спосіб одріжнят ся од другых ґруп своім языком, культуром і традицийом, старат ся на плеканя своіх нацийональных прикмет, має свідоміст свойой історичной етнічной спільности та не чує звязку з ниякым інчым народом зорґанізуваным в своій державі. За записами уставы, члены офіцияльно вызнанонй меншыны мали заселяти територию днешньой Польщы од найменьше 100 років.

Попри Лемках, за етнічну меншыну закон вызнає Караімів, Татарів і Ромів. Закон ясно вказал, што Лемкы сут окремым народом, маючым власну достоменніст.

Устава попри тым дозвалят меншынам реалізувати своі языковы права і накладат на міністра властивого до справ меншын обовязок підпорювати вшелеякы інициятивы, котры мают служыти захороніню і розвиткови нацийональной достоменности і языка.

На основі того закону м.ін. Стоваришыня Лемківской Молодежы Чуга выстарало ся о поставліня на Лемковині двоязычных польско-лемківскіх таблиц з назвами сел. Завдякы реалізуваной ґрантовой задачы функцийонує і перше лемківскє радийо і порталь lem.fm.