«Чул єм тугу за втраченом вітчызном» – маляр Давид Здобыляк о собі, о малюваню, о лемківскости

Давид Здобыляк (1993 р.) – вродил ся в Хобєні. Студиювал малярство на Академіі Красных Штук в Кракові в працовни Януша Матушевского та в працовни рисунку Ґжеґожа Вненка. Тепер єст участником докторантскых студий на АКШ в Кракові. Його роботы были презентуваны в Палаци Штукы на выставі Найліпшых Дипломів 2016/2017, а в 2021 році занял 18. місце в ранкінґу Компас Молодой Штукы.

Наталия Малецка-Новак: Оповідж нам кус о своім походжыню. Одкале Твоі дідове, родиче? Де єс ся выховал? І ци плекало/плекат ся в Твоій родині лемківскы традициі, язык?

Давід Здобыляк: Походжу з мішаной лемківско-польской родины. Моя мама єст Лемкыньом. Єй родиче, а моі дідове, то Петро Коцур – походил з Розділя, а баба – Анастазия Борсук, перед Акцийом «Вісла» мешкала в селі Перегонина недалеко Ґорлиц. Зас родиче мого тата жыли під Львовом. Тоты дві родины выселены зо свойой малой вітчызны стрітили ся на Нижнім Шлеску. В тамтым часі упереджыня были барз сильны. Тяжко ся чудувати. Досвідчыня люди были пересякнены неохотом спричыненом повоєнном травмом нацийоналистичных рухів. Мішаны супружества были дост неґативні одбераны. Днес выглядат то уж інакше. Выховувал єм ся на Нижнім Шлеску і од початку познавал єм лемківску культуру і язык в родині. Сам, на жаль, не бесідую по лемківскы, але старам ся тото змінити, і виджу, же робит ся тото популярне серед молодых.

Чуєш ся Лемком?

Поважне заінтересуваня моіма предками зачало ся дост пізно, бо аж на студиях, але уж скорше чул єм потребу кєрувати увагу на тоту тему, чул єм якісу тугу за втраченом вітчызном. То є хыбаль поколіньова травма, котра міцно втопила ся в ґены. Тота спадковина є для ня барз важна. Уважаючы ся за Лемка – мам штоси свого і неповторного, што дає мі інчу перспективу на штоденніст.

Маш своє місце на Лемковині? Знаш єй ци може помалы одкрываш тот кавальчык світа?

На Лемковині был єм трикратні. В недалекым часі хочу одвидіти родинны страны і міцнійше єй одкрывати. Жыючы під Краковом, одчувам якісу ненатуральніст. Краків то місце, де штораз менше є природы, а в місце типовой для польского села мальвы, хабзины ци тополі явит ся просто підтята туя. Лемковина видит ся мі під тым оглядом як втраченый рай. Не знам, ци тугу за природом і порожнім простором чуют інчы Лемкы, але стрітил єм ся колиси з терміном тугы за горами. Так бы-м то хыбаль назвал.

Ци лемківска спадковина має влияня на Твою творчіст? Інспірує до такого, а не інчого малюваня? Ци як артисті лемківскіст дашто Ти дає? А як чловекови?

Oчывидно. Лемківскіст дає артисті головні інчый погляд на світ. Є то можливіст лучыти тото, што реґіональне з шыроко понятым світом. В посліднім часі заінтересувал єм ся лемківском орнаментиком, результатом чого было, што вышыл єм на масово продукуваній джінсовій загортці взір з околиці Команчы – то представліня голузкы папротины в синтетичный, абстракцийный спосіб, што єст особливо красном річом, бо доказує о свідомым і абстракцийным думаню о штуці взірництва. Файні бы было, кєд бы традицийе ручне ремесло вернуло до жытя в річах сучасні хоснуваных.

А як чловекови дає мі приналежніст до чогоси выняткового, свого. До свідомости про себе самого, своіх предків і інчого способу думаня, зосередженого барже, бы-м повіл, на містичных справах.

Як зачала ся Твоя артистична дорога? Може од ікон в церквах?

Моі першы досвідчыня зо штуком были як раз звязаны з іконами! Люблю заглубляти ся в іх історию, доктрину. Часто чую, же в моім малярстві чути влияня іконы.

В посліднім часі творю сериі портретів мого діда, котры за задачу мают записати його історию од лаґру працы під Дрезденом, через Акцию «Вісла», по жытя на чужыні. Даст ся в них чути влияня Новосільского. Барз особисто трактую тоты образы.

Ци творчіст того артисты має для Тя значыня? Ци як маляр одбераш Юрия Новосільского даяк інакше з той причыны, што і він мал лемківскє походжыня?

Певністю то было заскочыня. Люблю його роботы. Вытягнул суть з іконы. Здмухнул з ней вшыткы непотрібны прикрасы і оставил сам зміст, в тым діяня і значыня кольору і композициі. По Новосільскым тяжко малювати сучасны іконы інчы од стилю, котрый він сам выкристализувал. Так, його творчіст має на ня влияня. Лемкы, як на так малу нацию, мают особливо дуже знаных во світі артистів, в тым Никыфора, Варголя і як раз Новосільского та вельох поетів. Хыбаль тото походжыня служыт розвиваню того рода пасиі.

А што думаш про Енді Варголя? Пророк? Чудак? Бізнесмен? Ґеніяльный ум?

Певністю великій меркетолоґ. Подля мене його творчіст з філософічного пунку пізріня міцно навязує до іконы. Творил портреты осіб, котрых некотры трактували як світскы іконы. Дуплікувал тоты самы кадры в вельох примірниках, гейбы каноны святых на іконах. Єст то черговый артиста, котрый вынюс з духовости руснацкого дому інспірациі і створил з ней штуку, котру знає цілый світ.

Оповідж кус о своім малярстві. Што найбарже любиш (хоц то за плыткє слово) малювати? Якій єст переказ для тых, котры обзерают Твоі образы? О чым хочеш оповідати? Якы технікы хоснуєш?

Малюю головні в олійній техніці. Мам шырокій темовый спектр. Малюю краєвиды, портреты, сурреалистичны композициі і іконы інспіруваны творчістю Новосільского. Хочу в тых роботах оповідати о універсальных вартостях і о моіх тугах. Моі роботы часто выявляют тугу за натуром. Принимат она форму самітных дерев окруженых гмлом, але тіж оточеных диком рослинністю. Появлят ся тіж вельо біблийных мотивів, в тым Выгнаня з раю. Не люблю ся ограничати до єдной темы. По якісым часі опрацовуваня темы мучу ся ньом і мушу заняти ся чымси новым, глядати новы можливости.

Над чым тепер робиш? Ци рыхтує ся даяка выстава?

Як раз роблю над цикльом образів про Адама і Єву / выгнаня з раю. То образы ріжной велькости. Найчастійше выберам малы форматы, такы люблю, але в тым циклю будут тіж векшы, о вымірах 120х120 цм.

Роблю над двома выставами в Кракові, але то іщы вчасный етап рыхтувань і тяжко повісти про даякы конкреты.

Ци даст ся жыти з малюваня? Ци мусиш робити іщы дашто окрем того?

Творча робота є тепер моім єдиным оплачуваным занятьом. Того рока мине 5 років, як зачал єм свій бізнес. Тяжко єст з малюваня выжыти, але даю раду і надію ся, што так остане. То моя пасия. Часом є тяжко творчо, але то тото, чым хочу занимати ся в жытю. На жаль, не помагат в тым хаос і правна нестабільніст в посліднім часі, але мимо вшытко криза, парадоскальні, принесла ожывліня на рынку штукы в Польщы.

Ци малюєш тіж на замовліня? Кєд так, то де і як купувати?

Малюю головні своі темы, котры мож придбати безпосередньо в мене (майль: dawidartist@gmail.com) або в польскых ґалериях, такых як Galeria Attis i Galeria Dystans в Кракові. Барз легко ня найти в інтернеті. Запрашам на сайт на сіти Facebook i на Instagram.

Фот. Архів Д. Здобыляка