В Ужгороді припомянули собі 30 років од выходу спід землі Мукачівской ґрекокатолицькой єпархії

Із нагоды 30-ой річніці обновліня Ґрекокатолицькой церькви на Підкарпатю, яка в часі комуністів діяла лем як підземна церьков, одбыла ся в Ужгороді 1-го мая 2019-го року в каплічці на Калварії Архієрейска літурґія, котру одправляв владыка Мілан (Шашік), єпарха Мукачівской ґрекокатолицькой єпархії вєдно із владыком помічником Нілом (Лущаком) і далшыма священиками єпархії за богатой участи вірників.

Торжественна літурґія одбыла ся на тім самім місці, де ґрекокатолицькы віруючі стрітили ся публічно на богослужінях першый раз перед 30-ма роками.

Священик плакав

„Памятам собі тоту службу, быв єм на ній,“ повів про М-студіо Василь Сабо, котрый пришов на торжественну припомінку той події по 30-ох роках і споминать на слызы священика Юрія Федакы, котрый втогды публічно одправляв першы богослужіня по многых роках.

„Не розумів єм втогды тым слызам, быв єм молодый хлопець. Не знав єм, ці то слызы радости, ці то таке пережываня при плащаніці. Было мі то чудне. Была то потіха, же церьков знова воскресать.“ Но до того моменту воскресіня ґрекокатоликів вела довга путь.

Зрушіня церькви

У 1949-ім році комуністічный режім Закарпатьской области Совітьской Україны выголосив за неплатну у нулітну церьковну унію із 1646-го року і формално зрушыв Мукачівску єпархію. Урядуючого єпіскопа Теодора Ромжу у 1947-ім році забили.

Меджі роками 1944 аж 1949 затримали і інтероновали священиків, котры не хотіли зречі ся католицізма і перейти ку Православній церькви. У 1949-ім році майже вшыткых священиків, котры были в містах, затримали і 83 священиків примусили перейти на православіє. В слідуючіх роках тото саме зробили з далшыма 18-ма священиками. Храмы комуністы передали Мукачівскій православній єпархії, далшы маєткы Ґрекокатолицькой церькви як Єпіскопскый палац в Ужгороді, семінарії, школы і фундушы сконфішковала держава.

Наперек пронаслідованю Мукачівска ґрекокатолицька єпархія надалше пережывала як підземна церьков і утримовала і свою єрархію.

Першыраз по 40-ох роках

Конець 1980-ых років значів демократізацію, котра пару років перед тым зачала за Михаіла Ґорбачова і про ґрекокатоликів на Підкарпатю.

28-го апріля 1989-го року, на Велику пятніцю, отець Юрій Федака першыраз по 40-ох роках одлужыв публічно вечурню із выносом плащаніці коло єдной із каплічок на ужгородьскій Калварії. Хоць в тых часах іщі были віруючі почас свойой молитвы слідованы, не заставило то вже процес обновліня Мукачівской ґрекокатолицькой єпархії. Ґрекокатоликы Ужгорода зачали одправляти свої богослужіня на Калварії і ґрекокатолицька єрархія вышла спід землі.

Дішло до обновліня Мукачівской ґрекокатолицькой єпархії, зачали ся реґістровати парохії, котрых было у 1989-ім році 209, причім в часі зрушіня мала єпархія 289 парохій. Єпархія была обновлена на основі свойой історічной традіції і принціпів канонічного права і зохабила собі статус церькви свого права (Ecclesia sui iuris) – як русиньска єпархія, котра є підпорядкована прямо Святому Престолу в Римі.

16-го януара 1991-го року быв за мукачівского єпарху офіціално потвердженый Папом римскым Йоаном Павлом ІІ. владыка Іоанн Семедій, котрый быв од 1978-го року єпіскопом єпархії в рамках підземной церьви і на посаді єпархы быв аж до 12-го новембра 2002-го року.

Тиск україньскых націоналістів

Позіція Мукачівской ґрекокатолицькой єпархії в тім часі выкликала з боку україньскых націоналістів внутрі і мімо церькви силну крітіку і тиск і было то причінов многых спорів у самій єрархії.

Часть священиків, котрых вів проукраїньскый єпіскоп помічник Іван Марґітич жадала, жебы єпархія перешла під юрідікцію втогдышньой Львівской метрополітной церькви, што бы значіло, же русиньска єпархія бы стала україньсков в рамках днешньой Україньской ґрекокатолицькой церькви. Но векшына священиків під веджіньом русиньского єпіскопа Іоанна Семедія была навспак проти зміны традічного статусу єпархії.

По пробаданю того вопросу Святый Престол встановив у 1993-ім році, же юрідічный статус Мукачівской ґрекокатолицькой єпархії має зістати незміненый. Одвтогды уж вецераз были тискы на то, жебы русиньска Мукачівска ґрекокатолицька єпархія перешла під УҐКЦ. Статус зіставать незміненый.

Церьков Матірь

Мукачівску ґрекокатолицьку єпархію ґрекокатоликы в многых державах досправды можуть называти як Церьков Матірь.

З ньой была одділена Пряшівска єпархія, днесь архієпархія, з котрой далше одділила ся єпархія в Кошыцях, Братіславі і екзархат в Празі. Од Мукачова одділила ся і єпархія в Гайдудорозі, днесь так само архієпархія, од котрой выникли єпархії в Мішколці і Ніредьгазі.

Меджі еріґованьом Пряшова і Гайдудороґа было 72 парохій колись великой Мукачівской єпархії підпорядквоаных єпархії в Орадеї і далшых 94 парохій єпархії в Ґерлі – обидві в Румунії. Не треба забити ани на то, же русиньска Метрополітна ґрекокатолиьцка церьков в Споєных штатах америкы із центром у Піттсбурзі, вєдно із вшыткыма своїма єпрахіями, выникла головно вдяка еміґрантам і священикам, котры за нима пришли, з Карпатькой Руси. Теріторії, котру з вынятком Лемковины історічно справовала наперед Мукачівска єпархія.

Жрідло фотоґрафії: Мукачівска ґрекокатолицька єпархія.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА