О малых і великых чудах

У 2020-ім році бы мало проходити на Україні мале чудо. Київ планує зробити перепис населіня. Чудо, покля то буде правда, же ся перепис зробить, то буде зато, бо дотеперь лем раз ся подарило Україні пораховати свої вівці в стаді.

У 1991-ім ся не дало. розпадав ся союз і Україна, котра ся на розвалинах комуністічной імперії як раз родила вєдно із далшыма постсовітьскыма републіками, рішыла своє існованя або не існованя. Зрозуміле. Перепис ся подарило зробити аж в далшім періодічнім повторяню, в році 2001. Потім требало зробити перепис в році 2011. Но, як сьме ся дізнали, кедьже было вельо роботы, окрім іншого з орґанізованьом фотбалового шампіонату у 2012-ім році, людьскы жрідла країны, в котрій жыють десяткы міліонів людей, не старчіли, жебы зорґанізовати і перепис, хоць в тім самім часі то Польща, співорґанізатор шампіонату, якось знала зробити. Зато зрушіня перепису в році 2011 зрозуміле не є.

Потім то Київ зачав якось переносити. Роком перепису мав быти рік 2013, але іщі якбач были вшыткы вычерьпнаны з фотбалу і так знова плановала ся інша дата. Но і пак пришов Майдан, а то уж ся дало робити будьшто, лем не перепис. І властно зробило ся абсолутне тихо коло той справы. Лем де-ту выкрикли іщі даякы русиньскы актівісты, і то не вшыткы, же кедь раз буде перепис, най ся рахують і Русины.

Аж тот рік дала повідомліня Державна служба штатістікы Україны, же перепис буде. Буде в році 2020. Довго очекована ораторія бы мала мати і свою овертуру. В децембрі бы мала проходити така мала проба, предці лем то довго не робили, в Оболоньскім районі міста Київ і в Бородяньскім районі Київской области. Лем тримати палці, жебы ся штось при тій пробі не зопсуло, бо може ся за всеукраїньскый перепис ани не возьмуть.

Но кедь припустиме можливость, же теперь не буде стояти в дразі ку перепису ани фотбал, ани Майдан, ани UFO не перелетить над Українов, і Київ досправды зробить то, што уж давно в рамках домашніх задач мав, потім треба повісти і друге. Конкретно, же перепис бы уж не мав быти без можливости записати собі русиньску народность, записати собі єй окреме, записати собі єй так, жебы была окреме рахована, не як „Б“ команда зборной Українців, якыйсь „субетнос великого україньского народа“.

Жебы то не скінчіло так, як то скінчіло в році 2001, суть важны дві справы. І кедь ся нам то на першый погляд не мусить явити як основне діло, но правдов є, же то, хто буде презідентом на Україні, є барз важне. Україна має полопрезідентьску політічну сістему і голова державы має доста великый вплив на рішіня політічных справ. Його прихыльность або неприхыльность односно Русинів, їх вопросу, може быти єдным із рішучіх елементів, котрый скомплетізує мозаіку того, як буде перепис на Україні вызерати, ці Русины будуть або не будуть вызнаны. Зато новый або староновый презідент, значіть мено, котре увидиме в презідентьскім уряді, може быти першов індіційов нашого успіху або неуспіху.

Но было бы то барз незодповідне звалити ціле діло лем на то, хто буде в презідентьскім уряді і яка буде його оптіка в справі Русинів. Без огляду на резултаты презідентьскых выборів є теперішній час тым часом, в котрім бы русиньскый рух, як домашній на Україні, так і тот меджінародный, мав діяти як німецька фабрика на три добы, і робити діпломатічный тиск, жебы Русины были в переписі окремов народностьов, жебы были конечно офіціално вызнаны і здобыли вшыткы свої права, котры вже мають в іншых державах, в котрых жыють. Час є о то ліпшый про нас, же то як раз теперь бы ся хотіла Україна інтеґровати на Запад і зато теперь на ню мож тискати, жебы дотирмовала то, што є на Западі штандард. О десять, двадцять років, коли може Україна буде знова робити перепис, може быти сітуація інша, і нихто вже Київ не дотисне до того демократізачного кроку.

У 2020-ім році може буде на Україні мале чудо. По роках, коли ся не дало, ся зробить перепис. Но мы бы сьме ся мали зачати старати о то, жебы то не было лем мале, але велике чудо. Жебы то быв перепис, в котрім першый раз у Києві вызнають, же Русины суть. Тото вызнаня є потрібне нам, але і Києву, кедь ся допсправды хоче інтеґровати меджі демократічны державы Западу.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Pixabay.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА