25 років од першого языкового конґресу

6-го новембра 2017-го року минать точно 25 років од часу, што в Бардейовскых Купелях зачав ся Першый міджінародный конґрес русиньского языка. Конґрес, котрый проходив у днях 6-го і 7-го новембра 1992-го року, быв зорґанізованый Русиньсков обродов із ініціатівы 1-го Світового конґресу Русинів і наштартовав процес кодіфікації нашого языка.

„На конґрес прияли позваня науковці, писателі і журналісты з девятьох країн світа, котры поставили перед собов задачу коордінації сучасных тенденцій створіня штандарту русиньского літературного языка і приятя методолоґії в тій роботі. З выступів поєдных ученых, передовшыткым соціолінґвістів, мож было ся дізнати, же Русины не суть єдиным малым народом в Европі, котрый рішать свою перспектіву бездержавного народа і через знормованя материньского языка і його наслідного хоснованя в різных сферах жывота,“ пише Кветослава Копорова в публікації Русиньскый літературный язык на Словакії. 20 років кодіфікації.

Практічны приклады з кодіфікації языка і його функціонованя в різных сферах жывота бездержавных народів у Европі представили Русинам на конґресі в Бардейовскых Купелях професор Джордж Дармс із Універзіты у Фрайбурзі і професорка Елейн Молло із Універзіты в Ніс. То было іншпіраційов про рішаня языкового вопросу карпатьскых Русинів в часі курто по паді комуністічного режіму в нашых державах. Русины ся так стали єдным із першых славяньскых народів, котры зачали по 1989-ім році рішыти норму свого языка.

На конґресі в Бардейовскых Купелях окрім іншого „были договорены конкретны крокы в процесі вытворіня языковых штандардів в державах компактно заселеных Русинами. Так в році 1995 была выголошена кодіфікація русиньского языка на Словакії, а в році 2000 кодіфіковали свій язык Русины в Польщі. Войводиньскы Русины (жыючі в сучасности в рамках держав Сербія і Хорватія) розвивають свій штандард од року 1923, а Русины на Підкарпатю од часів першого конґресу русиньского языка выдали дакілько ґраматік,“ продовжує Копорова.

Днесь на кодіфікації свойой языковой нормы роблять і Русины в Мадярьску. Нажаль, дотеперь не пришло до того, о чім ся говорило на першім языковім конґресі, жебы ся окремы нормы поступно претрансформовали (холем в припаді карпатьскых варіантів языка) до єдной цілорусиньской нормы.

Од часу першого конресу зорґанізовали ся і далшы три. Другый міджінародный конґрес русиньского языка проходив 16-го і 17-го апріля 1999-го року в Пряшові, третій в днях 13-го аж 16-го септембра 2007-го року в Кракові і дотеперь остатній – четвертый, одбыв ся знова в Пряшові в днях 23-го аж 25-го септембра 2015-го року.

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА