Проблемы з меншыновом едукацийом. Омбудсман написал писмо до МНЕ

Принципы, котры тыкают орґанізациі едукациі меншын, треба допрецизувати в обшыри реализациі права меншын і соспільности, што хоснує реґіональный язык до наукы свого языка, істориі і культуры тіж в окремых публичных школах. Омбудсман Марцін Вьонцек написал в тій справі до міністер едукациі Барбары Новацкой.

Омбудсман апелює до Міністерства Нацийональной Едукациі о необхідности зміны переписів, котры односят ся до вчыня языків нацийональных і етнічных меншын. Одмінніст інтерпретаций в переписах і орґанізацийны проблемы, котры тыкают вчыня в публичных школах, выкликуют непевніст – так серед учеників, як і іх родичів. Подля омбудсмана, необхідны сут правны зміны, котры заґарантуют меншынам полну реализацию іх прав в обшыри едукациі.

Конфлікт інтересів і правны розбіжности

Од 2023 рока Омбудсман Марцін Вьонцек веде поступуваня, котре пояснят наслідкы одмінных інтерпретаций переписів двох основных устав: уставы о системі освіты і уставы Освітове право.

До Бюра Омбудсмана вплынули внескы, котры вказуют пілперечны вымогы родичів і меншыновых соспільности. Першый з них вказує на потребу творіня окремых шкіл для учеників меншын, што ліпше забезпечало бы іх право до вчыня ся свого языка. Другій внесок тыкат проблемів, якы выникают з резиґнациі ученика з вчыня языка меншыны – подля обовязуючух переписів брак такой наукы може вести до несклясифікуваня школяря, а в консеквенциі брак промоциі до наступной клясы.

Проблемы з орґанізацийом наукы языка меншын

Основном квестийом єст спосіб орґанізациі наукы языка мешнын в публичных школах. Конечніст складаня деклярациі о потребі вчыня языка уж на етапі рекрутациі до школы была заквестийонувана Найвысшом Ізбом Контролі і Міністерством Нацийональной Едукациі як незгідна з принципом загальной доступности едукациі. Проблем тот выкликал шор одмінных інтерпретаций. Приміром може быти ситуация, в котрій школяр резиґнує з наукы языка меншыны – переписы не бесідуют ясно о наслідствах такой резиґнациі, што може вести до замішаня і непередвидженых консеквенций в оціні ученика.

Омбудсман звернул увагу, же така практика може порушати право меншын до доступу до едукациі в рамках публичного шкільництва, як тіж добровільный характер внеску о науку вчыня языка меншыны.

Медженародны зобовязаня Польщы

На проблем треба тіж посмотріти в контексті медженародных зобовязань Польшы. Омбудсман припоминат, што з ратифікуваных через Польщу Европейской Карты Реґіональных або Меншыновых Языків (особливо арт. 8) та Рамовой Конвенциі о охороні нацийональных меншын (арт. 14) «выникат проактивна роля державы, основом котрой єст творіня орґанізацийных структур, што уможнюют ведіня вчыня языків меншын і реґіонального языка» – пише Омбудсман.

Теперішні освітовы переписы вказуют, што вчыня языка меншыны повинно проходити в трьох орґанізацийных формах: в окремых ґрупах, одділінях або школах, в одділінях або школах з додатковом науком языка та істориі і культуры, та в меджешкільных ґрупах вчыня. Меншыны выводят з того право до орґанізациі вчыня языка з окремых школах, што веде тіж до внеску, же вшыткы ученикы такой школы обняты сут вчыньом меншынового языка.

Добровільніст ци обовязок?

Єдном з контроверсийных квестий єст добровільный характер наукы языка меншыны. Тепер переписы бесідуют, што така наука проходит на внесок родичів або ученика, але деталі тыкаючы способу складаня такых внесків не сут ясно уреґулюваны в уставі. В ефекті, родиче часто не знают, якы наслідства може принести ситуация, коли ся зложыт або выцофат такій внесок.

Омбудсман підкрислят, што брак кляровности в тій квестиі може вести до непотрібных комплікаций. «Переписы не окрисляют консеквенций резиґнациі з наукы языка меншыны, што родит поважны проблемы для шкіл, в котрых вчыня того языка єст обовязкове для вшыткых школярів» – пише Омбудсман. Школы не знают, што мают зробити, коли дахто зрезиґнує з наукы языка, што ставлят іх в тяжкій правній ситуациі.

Потреба змін

Омбудсман підкрислят, што треба допрецизувати переписы, котры тыкают орґанізуваня наукы языка меншын в публичных школах. Особливо окрислити консеквенциі резиґнациі з наукы языка і выпрацувати ясны принципы складаня внесків родичами і школярями.

Омбудсман звернул ся до Міністер Едукациі Барбары Новацкой, жебы розсмотріла зміну переписів і жебы узнали школу для меншын за окремы формы едукацийных пляцівок. Подля Омбудсмана: «узнаня шкіл для меншын як окремых форм шкіл позволило бы ліпше достосувати систему освіты до потреб тых соспільности і уникннути інтерпретацийных проблемів».

Омбудсман надіє ся, што Міністерство Едукациі підойме необхідны крокы, жебы поправити переписы так, жебы нацийональны меншыны могли вполни хоснувати своі едукаицйны права.

Фот. Фраґмент писма Омбудсмана