Місто Пряшів почало з обновов памятника Духновіча

Місто Пряшів в середу 15-го новембра 2023-го року закінчіло проєкт великой ревіталізації публічных пространств на Площі молодежи і сусідньой Площі Духновіча, котрый почав іщі кінцьом літа 2022-го року.

Цілковы вытраты на ревіталізацію, в рамках котрой два малы паркы дістали нову подобу, были понад 800 тісяч евр, і векшыну грошей на то місто здобыло з еврофондів.

На Площі Духновіча є домінантов памятник русиньского будителя Александра Духновіча, котрый є твором русиньской скулпторкы Олены Мандіч-Шіналі. Памятник быв одкрытый в році 1933, почас Днів руськой културы, што была в меджівойновім чехословацькім періоді каждорічна подія, в рамках котрой Русины маніфестовали свою културу і існованя.

Памятник стояв у центрі міста, недалеко Катедралного собору святого Йоана Крестителя, перед Духовнов семінарійов. Но по тім, што семінарія была збуряна з причіны будованя новой будовы Театру Йонаша Заборьского, Духновіч нашов своє нове місце в другій половині 1970-ых років коло рікы Ториса, де днесь ціла площа має назву якраз по тім русиньскім будительови.

Уже довгый час памятник потребовав реконштрукцію. Добров новинов є, же Місто Пряшів якраз в тых днях, по ревіталізації пространств в околіці памятника, почав і з реконштрукційов самого памятника.

Робить ся перша фаза

Ословили сьме віцепріматора міста Пряшів Петра Крайняка, жебы нам повів веце о початых роботах на памятнику.

„Было веце людей, котры уж в минувшых роках о тоту тему інтересовали ся, і хотіли памятник дати до порядку. Не сьме теперь у фазі, жебы сьме памятник перенесли назад до центра міста. Теперь в данім місці перешла ревіталізація публічных пространств з еврофондів, але на памятник ся притім забыло. І так сьме уж на ярь повіли, же то треба вырішыти,“ повів Петро Крайняк.

І кедь то тримало довше, наконець Містьске заступительство міста Пряшів схвалило 14 тісяч евр на реконштрукцію памятника.

„Кедьже уж приходить зима, теперь оправить ся лем верьхня часть памятника – бронзова скулптура Духновіча. Скултура ся ручно чістить, пак ся буде восковати,“ продовжовав віцепріматор. За його словами воском ся заборонить тому, жебы скулптура арджавилa, законзервує ся, спевнить то матеріал.

„В далшій части бы ся мав дати до порядку і мраморовый підставець, головно часть, де ся давають квіткы, бо там ся то ціле розпадать. Буде треба і нове шпарованя, а наново золотом зробити написы, котры на памятнику суть.“

Тото ся подля Петра Крайняка буде рішыти в слідуючім році з тым, же вытраты на верьхню часть памятника бы мали выйти на 12 тісяч евр.

Під дозором памяткового уряду

Реконштрукчны роботы на памятнику робить фахова фірма із Спішской Новой Всі. Твор Олены Мандіч-Шіналі є записаный як Народна културна памятка, і так обнова выжадує дотриманя поступів, котры місту ку реконштрукції дав Крайскый памятковый уряд в Пряшові.

„Памятковый уряд задефіновав способ оправы памятника. І зато ся роботы стримали, бо треба было посудок од памяткового уряду. Уряд пак буде участный і на перевзятю докінченой реконштрукції а оцінить роботу. Робить ся то під його дозором,“ інформовав віцепріматор.

Добгый час шпекуловало ся о тім, кого є властно маєтком памятник Духновіча. І тото ся подарило вырішыти при тім, як місто рішыло можность оправити го.

„Было то неясне. І зато ся рокы вопрос реконштрукції не рішыв. Но документами сьме теперь дішли до того, же памятник є маєтком міста Пряшів,“ повів Крайняк, котрый додав, же тот факт нашли аж в двох документах, причім єден є з часів, коли ся памятник переношав на нове місце, де є теперь, а другый є з року 1994.