З новым лицьом

В авґусті світовый русиньскый рух чекать велика подія, котра повторять ся раз за два рокы. В Новім Саді бы ся мали зыйти делеґаты на далшім Світовым конґресі Русинів. Покля не прийде скора і прінціпіална зміна сітуації, і аналітіци таке не очекують, буде то конґрес почас войны на Україні.

Самособов, Світова рада Русинів як выконный орґан конґресу в меджіконґресовім періоді вже занимала ся вопросом войны на Україні, і ясно назвала хто є хто в тім конфлікті.

Но теперь зыйдуть ся делеґаты найвысшого орґану – конґресу, і не буде мож быти тихо уж лем зато, же на Підкарпатю жыє наша найвекша, і кедь на Україні властно ниґда слободно непорахована комуніта, котра є на тій теріторії коріннным народом.

Значіть, холем маю таку добру віру, же попри складаню календаря културных подій, снах о русиньскім турізмі ці періодічнім повторяню того, в чім вшыткім бы сьме могли співпрацовати, прийде і на серьйознішы темы, а таков темов война є. Докінця є то так, же бы было гріхом час, котрый жыєме, не выхосновати.

Знам, звучіть то парадоксно, но лем зато, же штось звучіть чудні, не треба перед тым закрывати очі, і не схосновати шансу.

Днесь є ясне як сонце на небі, же аґресівнов войнов, котру у повнім форматі почав режім Путіна проти Україны, почала і нова ера. Нихто при розумі не може думати важні, же по закінчіню войны, будьяк скінчіть, вшытко верне до тых шаблон, котры сьме собі жыли попередні три декады. Мінить ся світ, мінить ся Европа, мінять ся парадіґмы.

Нашым головным інтересом є Україна з Русинами, не Україна без Русинів. Україна без Русинів бы была наша програ.

Можеме ся на тоты зміны смотрити без участи, і приспособити ся змінам, котры дахто зробив без нас. Або можеме быти участныма на тых змінах.

Кедь у 1991-ім році выникнув Світовый конґрес Русинів, думам, же в тых часах, при тых обставинах, котры были актуалны, быв найліпшым, якый міг выникнути. Цілі і робота, котры собі конґрес дав, были максімум, а были і реалізованы на міксімум, котрый втогдышня сітуація позволяла. Но за веце як тридцять років світ змінив ся, а радікално мінить ся од початку войны на Україні.

Покля конґрес днесь хоче быти знова тым найліпшым, котрый можеме мати, покля його робота і цілі мають быти днешнім максімом, пак якраз тогорічне засіданя бы мало быти принагодов, жебы рішыти о тых темах, і жебы зробити великы крокы.

Бо оно то є так, же якраз теперь роблять ся великы крокы. Теперь роблять ся на меджінародній сцені крокы, котры выформують нове лице Европы, але і западного світа повойнового періоду. Но і перед нами стоїть вопрос, ці ся тому хочеме призерати і приспособити, або хочеме быти тыма, котры тото нове лице будуть формовати.

Переложено до людьской речі, покля не хочеме быти лем тыма, котры ся будуть в далшім періоді лем призерати, пак конґрес мусить представити ясны політічны цілі, і набрати силу, жебы їх просаджовати. Ніт, бісіда не є о жаднім сепаратізмі. Бісіда є о тім, же война на Україні а припадна інтеґрація Києва до западного світа по закінчіню войны, мусить быти в згоді і з нашыма інтересами, хоць сьме бездержавный народ. Нашым головным інтересом є Україна з Русинами, не Україна без Русинів. Україна без Русинів бы была наша програ.

Но лемже тото не мож аж до Страшного суду повторяти лем меджі собов. На тото треба ясну політічну силу, ясну меджінародну акцептацію, яку сьме мали наприклад і по Першій світовій войні, жебы нашы цілі просадити.

Война на Україні є час, котрый жычіть великым крокам. Тогорічный конґрес буде шансов дати конґресу нове лице, актуалізовати го, і споробовати набрати силу. Было бы шкодов, кебы то была промарнена шанса.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm.

На фотоґрафії сіґнатарі Декларації общіх цілів незалежных середньоевропскых народів, меджі нима за Русинів Ґриґорій Жатковіч.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА